Orde & chaos: zin en onzin van opruimen

Orde & chaos: zin en onzin van opruimen

‘Een opgeruimd huis zorgt voor een opgeruimd hoofd’ is een uitdrukking die je zo vaak hoort dat het wel waar moet zijn. Maar is dat nou eigenlijk wel zo? Of kan iemand in een huis dat tot aan de nok is gevuld met rommel ook heel happy zijn?

Opruimen is al jaren hot. Opruimboeken vliegen nog steeds de (online) winkels uit en ‘professional organizer’ is tegenwoordig een doodnormaal beroep. Het past ook wel in de huidige tijd, waarin we ons bewuster zijn van ons consumentengedrag en de effecten daarvan op de planeet. En organizers zijn er eensgezind over: een opgeruimd huis en minder spullen zorgen voor een groter gevoel van welzijn. Maar is dat wel echt zo?

Gelukkig zijn er tal van onderzoeken gedaan naar de mentale gevolgen van opruimen. Zo viel in een onderzoek dat gepubliceerd werd in Journal of Environmental Psychology te lezen dat proefpersonen minder welbehagen voelden en zich minder thuis voelden in hun woning als het er een troep was. Volgens de onderzoekers heeft rommel een grote negatieve invloed op het gevoel van veiligheid dat een huis normaal biedt. Veel spullen en overvolle agenda’s; veel mensen worden daar ongelukkig van

Een ander onderzoek uit het Personality and Social Psychology Bulletin toonde aan dat mensen die hun huis bestempelden als ‘chaotisch, rommelig, niet opgeruimd en onaf’ gedurende de dag minder pieken en dalen in het stresshormoon cortisol hadden, wat kan wijzen op chronische stress. Opvallend hierbij was dat mannen hier nauwelijks last van hadden; het zijn vooral vrouwen die zich verantwoordelijk voelen voor de staat van het huis en zich schuldig en onrustig voelen als het niet netjes is.

In hetzelfde onderzoek gaven de vrouwen met rommelige huizen ook vaker aan last te hebben van depressieve gevoelens. Dat zou overigens meteen een verklaring kunnen zijn voor het feit dat vrouwelijke studentenhuizen iets minder ‘ontplofte bommen’ zijn dan de geheel mannelijke variant.

Een overdaad aan zooi

Psycholoog en therapeut Hein Zegers houdt zich al jaren met de kwestie bezig en schreef er het boek Zooikoorts over. Hij benadrukt dat ‘zooikoorts’, een term die hij zelf bedacht, niet alleen staat voor een overdaad aan spullen, maar ook aan bezigheden. ‘Onze agenda’s zijn vaak overvol, helemaal sinds Covid meer onder controle is en we weer meer mogen’, zegt hij. ‘Dat gaat vaak hand in hand met te veel spullen.Vaak delft degene die van netjes houdt en weinig spullen in huis wil,het onderspit

In mijn praktijk zie ik mensen die van beide niet gelukkig worden. Ik wil daar wel meteen een kanttekening bij plaatsen. Het is niet zo dat iedereen per se ongelukkig wordt van rommel. Er zijn mensen die een hoge tolerantie voor troep hebben, en sommige mensen vinden het zelfs prettig, gezellige rommel en veel spullen. Maar onder de streep hebben de meeste mensen toch last van te veel. En het is niet zo gek dat we een overdaad aan zooi hebben, als je bedenkt dat onze hele maatschappij is gericht op consumeren. We kunnen een enorme druk voelen om de nieuwste snufjes en kleding aan te schaffen, én onze agenda’s vol te plannen.’

Sommige mensen gedijen bij prikkels

Zegers interviewde voor zijn boek 500 mensen uit verschillende landen die allemaal soberder zijn gaan leven. Die varen daar allemaal wel bij. ‘Zij zijn niet gestopt met consumeren, maar wel bewuster geworden’, zegt hij. ‘Men gaat nu meer voor kwaliteit dan kwantiteit.’ Maar hoe zit dat dan met die mensen die rommel prettig vinden? Geldt de uitdrukking ‘een opgeruimd huis zorgt voor een opgeruimd hoofd’ dan misschien toch niet voor iedereen? ‘Nee, zeker niet’, zegt de psycholoog. ‘Daar is ook onderzoek naar gedaan.

Sommige mensen gedijen bij een prikkelarme omgeving, anderen bij een prikkelrijke omgeving. Als je in die laatste categorie valt, kun je je prettiger voelen in een rommeltje en met veel spullen. Het is overigens niet zo dat introverte mensen automatisch van opgeruimd houden, en extraverte van veel spullen, hoewel je dat wellicht zou denken.’Het kan natuurlijk extra lastig zijn als je samenleeft met iemand die heel netjes is terwijl jijzelf een rommelkont bent, en andersom. Zegers: ‘Vaak delft degene die van netjes houdt en weinig spullen in huis wil, het onderspit. Het staat dan toch vaak voller dan zij willen. Het is belangrijk dat zij beseffen dat ze de behoefte hebben aan ruimte en dat ze zich daarover uitspreken.’

Opruimen voor beginners

Wat opruimen en minimalistisch(er) leven moeilijk kan maken, is dat je geen idee hebt waar je moet beginnen met opruimen. Zo pak je het aan.

• 1

  Durf weg te gooien.
  Het is verleidelijk om bij alles wat door je handen gaat, te denken: misschien komt dit nog eens van pas. Maar zo kom je nooit van al die spullen af. Echte twijfelgevallen kun je in een krat in de schuur leggen; als je het na drie maanden niet gemist hebt, kan het weg.

• 2

  Wees positief.
  Houd het resultaat voor ogen en bedenk vooral hoe blij je gaat worden van een opgeruimd huis. Doe dit omdat je het wilt, niet omdat het moet.

• 3

  Stapje voor stapje.
  Pak het gefaseerd aan, en doe kamer voor kamer. Maak drie stapels: bewaren, weggooien en weggeven.

• 4

  Gebruik kratten.
  Professional organizers zweren bij doorzichtige kratten om je spullen in op te bergen. Dan zie je in één oogopslag wat erin zit. Een etiket op een krat geeft helemaal overzicht.

• 5

  Ruim spullen met emotionele waarde als laatste op.
  Het is een van de belangrijkste regels van opruimgoeroe Marie Kondo: ruim spullen met emotionele waarde (foto’s, knutselwerkjes van je kinderen, brieven et cetera) als laatste op, omdat het moeilijk kan zijn en veel tijd kan kosten.

In 6 stappen naar een opgeruimder en simpeler leven

Psycholoog Hein Zegers zag overeenkomsten in de manier waarop de door hem geïnterviewde mensen met minder spullen gingen leven, en vertaalde die in zes stappen die samen zijn BASICS-therapie vormen (elke letter staat voor een stap).

Back
Zet een stapje terug en bekijk jouw situatie van een afstand. Het is belangrijk om uit dat rad te stappen en de automatische piloot uit te schakelen.

Aandacht
Stel jezelf de vraag wat je nu echt belangrijk vindt; ook qua spullen. Hoe blij word je werkelijk van dat vierendertigste paar schoenen dat je in een opwelling hebt gekocht? Misschien vind je winkelen vooral leuk omdat je dan zulke waardevolle gesprekken met je beste vriendin hebt.

Selecteren
Eerste stappen gedaan? Bepaal dan waar je echt gelukkig van wordt: bijvoorbeeld sporten, naar de speeltuin met je kinderen of uit eten.

Investeren
Investeer je tijd en geld vooral in waar je gelukkig van wordt. Niet in dingen die je denkt te moeten doen omdat je anders iets zou missen, of in spullen die je niet nodig hebt maar waar je indruk mee wilt maken.

Cut
Snijd weg wat niet meer nodig is of wat niet bijdraagt aan je geluksgevoel.

Sense
In het eindstadium hebben de meeste mensen het gevoel dat hun sobere, eenvoudigere leven zinvoller is.