Wat is onweer en hoe onstaat het? We leggen het uit
Hoe ontstaat onweer?
Voor een potje donder en bliksem moet de lucht een lage temperatuur hebben. Koele lucht vind je bij een hittegolf niet beneden bij de grond, maar wel hoog in de lucht. Meteoroloog Yannick Damen van weersites Weeronline.nl en Meteovista.be: ‘Hoe hoger in de lucht, hoe kouder het is. Je merkt het niet als je in het vliegtuig op zo’n 10 kilometer hoogte zit, maar het is buiten het toestel -50 graden.’
Warme lucht stijgt op. En hoe warmer het is, zoals nu bij de hittegolf, hoe meer stijging je hebt. Om een donderbui te krijgen moet een warme luchtbel opstijgen tot zo’n 12 kilometer hoogte, waar het koel is. ‘Maar: stijgende warme lucht alleen maakt nog geen onweer.’
Voor onweer is water nodig
Voor een onweersbui is water nodig. ‘Anders zou het in de droge Sahara ook steeds onweren’, zegt Damen. In het begin van de hittegolf in augustus 2020 in Nederland was er een strakblauwe lucht. Toen was de lucht vrij droog.
‘De warme lucht kwam toen uit de richting van Duitsland, het droge vasteland. Nu komt de lucht uit het zuiden, uit de richting van de Middellandse Zee.' Veel vochtiger dus. Door de warme lucht gaat het water verdampen, en krijg je wolken. ‘Dan komt er een regenbui. Maar ook dat hoeft nog steeds geen onweer te betekenen.’
Wat is onweer precies?
Pas als de lucht snel stijgt begint het gedonder. Als de temperatuur snel klimt, bijvoorbeeld. De warme vochtige lucht die opstijgt vormt een wolk, die bestaat uit grotere en kleine waterdruppels. 'Binnen één wolk krijg je dalende en stijgende lucht’, legt Damen uit. Dan vallen er regendruppels naar beneden. Maar er wil ook nog steeds damp (minidruppels) omhoog, door de warmte.
De stijgende damp en vallende druppels wrijven langs elkaar, binnenin de wolk. Door die wrijving krijg je elektrische lading: positieve lading (plus) en negatieve lading (min). Net als in een batterij. Die plus en min zoeken elkaar op. 'Ze proberen elkaar op te heffen, dat geeft een bliksemflits. Doordat de lucht snel uitzet krijg je een ook nog een geluidsgolf, oftewel een knal. Dat klinkt als een donderslag.’ Daar heb je de onweersbui
.
Geesten en andere mysteries
Tenminste, dit is wat meteorologen tot dusver weten over de vorming van onweer. ‘Maar er komt mogelijk meer bij kijken dan ladingsverschillen. Daar wordt veel onderzoek naar gedaan’, weet Damen. Er zijn nog veel onbekende effecten, weet hij. ‘Er wordt nu bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar ghosts. Dat is het nagloei-effect van de flitsen die uit een donderwolk omhoogschieten.’
Waarom is het zo benauwd voordat het gaat onweren?
Eén ding is zeker: na een hittegolf is een fris buitje welkom. Waarom is het zo plakkerig voor het onweer begint? ‘Door de hoge luchtvochtigheid is het heel benauwd vlak voor het onweer’, zegt Damen. Sommige mensen krijgen ook hoofdpijn vlak voordat het gaat onweren.
Waar die verlossende buien het eerst vallen? ‘Meestal gaat het in het zuiden en het oosten het eerste onweren na warmte. In Noord-Holland en Zuid-Holland duurt het vaak langer.’ Maar dat kan zomaar anders zijn. ‘Op dit moment (13 augustus 2020, red.) is het bijvoorbeeld in het noorden al flink aan het spoken.’
Onweer is een van de lastigste zaken om te voorspellen, zegt Damen. Dat maakt het ook zo interessant. Zelf zit hij in Amsterdam. Daar is het nu nog droog. ‘Wat mij betreft mag het hier wel losbarsten hoor... Pfft!’ Even later meldt Damen: 'Er is hier net een bui gevallen!' Niets zo veranderlijk als het weer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten