Wat kun je weer veilig doen als je een coronavaccin hebt gekregen?
Nu er steeds meer mensen volledig gevaccineerd zijn worden bepaalde activiteiten minder riskant. Maar deskundigen adviseren nog steeds om je komende tijd aan bepaalde voorzorgsmaatregelen te houden.
Bekijk hier de tijdlijn van het coronavirus.
De pandemie raast nu ongeveer een jaar over de wereld, met een duizelingwekkende 2,3 miljoen doden als gevolg, waarvan bijna een half miljoen in de Verenigde Staten. Maar nu is er hoop, in de vorm van meerdere in recordtijd ontwikkelde vaccins die goed in staat blijken COVID-19 te voorkomen.
“De vaccins hebben gemeen dat ze een goede bescherming bieden tegen ernstige vormen van de ziekte, die leidt tot ziekenhuisopnamen of zelfs de dood,” zegt directeur William Moss van het International Vaccine Access Center van de Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health. Naar zijn zeggen is dat het belangrijkste succes van de coronavaccins, en zal dat bijdragen aan het onder controle brengen van deze heftige pandemie.
Nu het aantal gevaccineerden dagelijks toeneemt, vragen veel mensen zich af: welke eerder risicovolle activiteiten, zoals binnenshuis afspreken met vrienden of boodschappen doen zonder mondkapje, zijn veiliger geworden door het vaccin? Dit is wat de experts zeggen over het inschatten van de risico's van bepaalde activiteiten als je eenmaal bent ingeënt.
Hoelang duurt het voordat je 'volledig' immuun bent na een vaccinatie?
Voor de twee mRNA-vaccins die momenteel mogen worden gebruikt in de VS, Moderna en Pfizer-BioNTech, zijn twee doses nodig, die met een tussenpauze van zo'n drie tot vier weken worden gegeven. Na de tweede injectie duurt het een tot twee weken voordat de bescherming tegen COVID-19 maximaal is. Tijdens klinische onderzoeken bleek de werking van deze vaccins ongeveer 95 procent te zijn in het voorkomen van gevallen van COVID-19.
Op dit moment is nog niet bekend hoelang volledig gevaccineerde personen immuun blijven. Dit moet in de loop van de tijd blijken. Het zou kunnen dat het COVID-19-vaccin net als de griepprik een jaarlijks terugkerende inenting wordt; maar het kan ook blijken dat de bescherming korter is, of juist langer.
Kunnen mensen die gevaccineerd zijn geen symptomen hebben en het virus toch doorgeven aan mensen die nog geen vaccin hebben gehad?
Dit is een cruciale vraag, waar echter nog geen gedegen onderzoek naar is gedaan. De tot nu toe beschikbare gegevens wijzen uit dat vaccinatie de besmetting significant terugdringt bij mensen die geen symptomen hebben. Bij de fase 3-studies van Moderna bleek uit een diagnostische test voor de toediening van de tweede dosis dat de eerste dosis had gezorgd voor voorkoming van 89,6 procent van asymptomatische en symptomatische gevallen.
Voorlopige resultaten van fase 3-studies naar het vaccin van Oxford-AstraZeneca wijzen op een afname van 67 procent van het aantal positieve coronatests na één vaccinatie.
Dat resultaat is “heel bemoedigend,” aldus John Swartzberg, emeritus hoogleraar aan de School of Public Health van de University of California Berkeley. “Dat geeft mij, als iemand die zich verantwoordelijk wil gedragen, het gevoel dat het veiliger is om in de buurt van andere mensen te zijn.”
Hoe veilig is het wanneer gevaccineerde mensen bij elkaar komen?
Mensen moeten in hun hoofd een ‘rekensom’ maken als ze met een groep gevaccineerde mensen bij elkaar willen komen, aldus Schwartzberg. Daarbij moeten ze rekening houden met de kans dat iemand wordt blootgesteld aan het coronavirus, of die nu gevaccineerd is of niet, omdat er nog steeds een kleine kans is dat een gevaccineerd persoon besmet raakt.
Naarmate de tijd verstrijkt, er meer mensen gevaccineerd zijn en het aantal besmette personen blijft dalen, is een bijeenkomst van gevaccineerde personen in toenemende mate “veilig” volgens Moss.
“We moeten het zekere voor het onzekere nemen en ons op korte termijn nog zoveel mogelijk aan de beperkende maatregelen houden, totdat het vaccin op grotere schaal is verspreid,” vindt immunoloog Cynthia Leifer van de Amerikaanse Cornell University. Haar advies is dat mensen zich houden aan de richtlijnen en grote groepen vermijden, mondkapjes dragen en minstens anderhalve meter afstand houden.
Het is nog onduidelijk hoe effectief de vaccins zijn tegen nieuwe varianten die nog niet zijn ontdekt.
“Hoe meer mensen COVID krijgen, hoe groter de kans wordt dat er nieuwe varianten ontstaan,” legt zij uit. “We kunnen niet voorspellen wanneer er mogelijk een nieuwe variant opduikt waar het vaccin wellicht niet tegen werkt.”
Het Novavax-vaccin, dat niet is goedgekeurd, bleek aanzienlijk minder goed te werken tegen de Zuid-Afrikaanse variant die zich inmiddels wereldwijd verspreidt. De werkzaamheid daalde van 89,3 procent naar 49,4 procent. Pfizer en Moderna zijn nog steeds bezig met testen hoe goed hun vaccins werken tegen de besmettelijker Britse variant.
Moeten gevaccineerde personen nog een mondkapje dragen in publieke ruimten?
Experts zijn het erover eens dat iedereen mondkapjes moet blijven dragen, in ieder geval voorlopig. Naast het feit dat het niet te zien is wie gevaccineerd is en wie niet, wat mogelijk tot verwarring of lastige situaties kan leiden, kunnen mensen verschillende immuunreacties hebben op een vaccin.
“Dus wanneer je honderd mensen inent, reageren die allemaal in verschillende mate op dat vaccin, en bij sommige is dat misschien niet genoeg om beschermd te zijn,” stelt Leifer. Je kunt niet weten hoe je eigen lichaam op het vaccin reageert, dus het dragen van een mondkapje biedt extra bescherming. Bovendien is er ook nog geen antwoord op de vraag hoeveel gevaccineerde mensen het virus toch nog kunnen doorgeven.
“Ik zie het vaccin als een grote pleister, maar er zijn ook andere pleisters die tot onze beschikking staan om ons te beschermen,” aldus Swartzberg. “Het vaccin is waarschijnlijk wel de grootste.” Een mondkapje is zo'n andere pleister, en volgens hem moet iedereen die blijven gebruiken.
Kan ik veilig op reis als ik gevaccineerd ben?
Het is voor veel mensen al maanden of zelfs jaren geleden sinds ze bepaalde familieleden of vrienden in het echt hebben gezien. Toch is het niet automatisch helemaal veilig om over de wereld te reizen wanneer je ingeënt bent.
“Volgens mij gaat het er uiteindelijk om waar mensen zich veilig bij voelen, maar ze moeten zich wel realiseren dat we op dit moment niet kunnen voorspellen wanneer en waar nieuwe varianten zullen ontstaan en of je daartegen beschermd bent,” aldus Leifer. “Het is niet zo dat je in een klap een Captain America-schild om je heen hebt met het vaccin.”
Swartzberg vertelt dat hij zich binnenkort waarschijnlijk op zijn gemak zal voelen in kleine groepen met andere gevaccineerden, maar dat vliegen een ander verhaal is: “Je weet dan niet wie er op het vliegveld is of in het vliegtuig zit... Het zal dan ook veel langer duren voordat ik er zeker van ben dat er niet een hoop ongevaccineerde mensen in dat vliegtuig zitten of op dat vliegveld zijn.”
Hoe lang duurt het voordat er voldoende mensen gevaccineerd zijn om weer naar de normale situatie terug te keren?
De ontspannen wereld van 2019 is inmiddels misschien een vage herinnering, maar nu het vaccineren van start is gegaan kunnen we misschien eens voorzichtig gaan nadenken over een terugkeer naar ‘normaal’ - uit eten, naar school gaan, een avondje karaoke met vrienden.
Tot nu toe zijn er wereldwijd ruim 107 miljoen mensen ingeënt. In de Verenigde Staten is zo'n drie procent van de bevolking volledig gevaccineerd. Volgens schattingen is in het huidige tempo zeventig procent van de Amerikanen half september in ieder geval gedeeltelijk gevaccineerd; volgens onderzoekers moet tussen de 75 en 80 procent van de bevolking gevaccineerd zijn voordat er sprake is van groepsimmuniteit.
Tot het zover is, zullen er wel stappen worden genomen om terug te keren naar de normale situatie. Swartzberg vertelt dat hij er geruster op zal zijn als het aantal nieuwe gevallen daalt, waardoor de kans om het virus op te lopen kleiner wordt.
“Wat ik verwacht is dat we in een soort fases teruggaan naar de tijd van voor de pandemie,” stelt Moss. De eerste stap is om via vaccinaties het aantal ziektegevallen, ziekenhuisopnames en sterfgevallen omlaag te brengen, waardoor het mogelijk wordt om gedegen contactonderzoek te verrichten. “Het ging eerder al wel over contactonderzoek, maar het aantal ziektegevallen in de Verenigde Staten was zo hoog dat het systeem het niet aankon,” zegt hij.
Leifer hoopt dat het vaccinprogramma nog kan worden versneld via creatieve plannen voor de productie en distributie ervan. “Ik zou erop inzetten dat we aan het eind van de zomer zover zijn dat leerlingen weer terug naar school kunnen.”
Een vaccin lost niet alles op, maar het is wel een manier waarop mensen het risico dat ze lopen kunnen inperken en sneller weer op bezoek kunnen bij hun vrienden en familie.
“Het is al bijna tien maanden geleden dat ik mijn kinderen en kleinkinderen voor het laatst heb geknuffeld. Het wordt zo langzamerhand echt weer eens tijd,” aldus Swartzberg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten