Is koffie echt zo slecht voor je?

 Is koffie echt zo slecht voor je?

Koffie

Koffie zonder suiker past in een gezond eetpatroon volgens de Schijf van Vijf. Hoe beter de koffie gefilterd, hoe gezonder, want hoe minder cafestol er in zit.  In koffie gemaakt met een papierenfilter zit de minste cafestol. 

In koffie zit cafeïne. Gezonde volwassenen kunnen gemiddeld zonder problemen ongeveer 4 kopjes koffiedrinken per dag. Het advies aan zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven is om niet meer dan 2 kopjes koffie of 1 beker koffie te nemen op een dag. Voor kinderen onder de 13 is het advies geen koffie te nemen en voor jongeren tussen de 13 en de 18 jaar maximaal 1 kopje. In plaats van koffie met cafeïne, kun je ook kiezen voor cafeïnevrije koffie. Het advies aan zwangeren is om niet meer dan 2 kopjes cafeïnevrije koffie te nemen op een dag. 

Bij het kopen van koffie kun je letten op verschillende keurmerken, bijvoorbeeld voor eerlijke handel. Verder heeft koffie in vergelijking met frisdranken, vruchtensappen en alcoholische dranken een lage belasting op het milieu. 

Wat is koffie?

Koffie wordt gemaakt van geroosterde en gemalen koffiebonen. Koffiebonen zijn de gedroogde zaden van, meestal gefermenteerde koffieplantbessen.  De smaak van koffie hangt af van onder andere de soort koffiebonen, bijvoorbeeld Robusta en Arabica bonen, de kwaliteit van de bonen, het brandproces en hoe fijn de bonen gemalen worden. Ook de manier van zetten van de koffie heeft veel invloed op de smaak. Zo smaakt koffie gezet met een filter heel anders dan koffie uit een percolator of espressomachine. 

Cafeïne

Koffie bevat van nature de stimulerende stof cafeïne. Hoeveel cafeïne er in koffie zit, hangt af van de soort, de sterkte en de grootte van de kop of mok. In een kop van 125 milliliter koffie, gezet met een papieren filter in een koffiezetapparaat, zit ongeveer 85 milligram cafeïne.

Decaf

Koffie zonder cafeïne wordt decaf genoemd. Het kan worden gemaakt door gebruik van water, stoom, organische oplosmiddelen, of door het blokkeren van genen in de koffieplant zodat geen cafeïne aangemaakt wordt. Een kopje cafeïnevrije koffie is overigens niet helemaal cafeïnevrij. Het bevat nog 2 tot 4 milligram cafeïne. 

Koffievervangers

In koffievervangers, zoals Bambu, zit helemaal geen cafeïne. Meestal zijn ze gemaakt van geroosterde en gemalen cichoreiwortel, eventueel met zetmeelstroop, geroosterd voorgekiemd graan of mengsels van deze grondstoffen. Soms worden er ook granen, vijgen, noten, peulvruchten en gebrande suiker aan toegevoegd. Koffievervangers hebben een eigen smaak, die niet te vergelijken is met 'echte' koffie.

Is koffie gezond?

Ja, koffie zonder suiker staat in de Schijf van Vijf. Koffie voorziet je lichaam net als andere dranken van vocht. Het advies is 2 tot 4 koppen koffie op een dag. Kookkoffie en koffie uit een cafetière staan niet in de Schijf van Vijf omdat er veel van de stof cafestol in zit.    

Lager risico op ziekten 

Het drinken van 2 tot 4 koppen koffie per dag hangt samen met een ongeveer 10% lager risico op hartziekten. Ook is aangetoond dat een gebruik van 2 tot 4 koppen koffie per dag samenhangt met een ongeveer 10% lager risico op een beroerte. Daarnaast is er sterk bewijs dat het gebruik van 5 koppen koffie per dag in vergelijking tot geen koffie gebruik samen hangt met een 30% lager risico op diabetes type 2. Het verband is vergelijkbaar voor koffie met cafeïne en decaf. Uitleg over risico.

Cafestol verhoogt cholesterol

Bij koffie is het  belangrijk te kijken naar op welke manier deze is gezet. Hoe beter de koffie is gefilterd, hoe gezonder, omdat er dan minder van de stoffen cafestol en kahweol in zit. Deze stoffen verhogen het  LDL-cholesterol. Een teveel aan LDL-cholesterol in je bloed blijft plakken aan de binnenkant van je bloedvaten. Dat vergroot de kans op bijvoorbeeld een hartaanval of beroerte. 

In de onderstaande video legt Astrid Postma-Smeets, Expert Voeding en Gezondheid, eenvoudig uit welke manier van koffiezetten het beste is om zo min mogelijk cafestol binnen te krijgen. 

  

Cafeïne: negatieve en positieve effecten

Cafeïne in koffie geeft de meeste gezondheidseffecten. Het kan positieve en negatieve effecten hebben. Het heeft bijvoorbeeld een stimulerend effect op concentratie en prestatie, maar te veel cafeïne kan zorgen voor rusteloosheid, hoofdpijn en slaapproblemen.  Kijk voor meer informatie bij cafeïne. 

Is koffie veilig om te drinken?

Ja, in het algemeen is het gewoon veilig om koffie te drinken. Er zitten enkele stoffen in koffie die mogelijk schadelijk kunnen zijn, maar met de gemiddelde hoeveelheid koffie die Nederlanders drinken is dit zeer onwaarschijnlijk. 

Acrylamide

In koffie zit een kleine hoeveelheid van de stof acrylamide. Bij dierstudies is aangetoond dat acrylamide schadelijk is. Bij mensen kan een hogere inname van de stof mogelijk schadelijk zijn. Tijdens het roosteren van koffiebonen ontstaat acrylamide. De hoeveelheid acrylamide die uiteindelijk in de koffie zit die je drinkt, hangt af van hoe de koffiebonen gebrand worden, de soort koffie en de methode waarop de koffie gezet is. Robustabonen bevatten bijvoorbeeld meestal meer acrylamide dan arabicabonen. Oploskoffie-poeder en vooral surrogaatkoffie, dat meestal bestaat uit een mengsel van granen en cichorei, bevatten gemiddeld meer dan gemalen koffiebonen. Maar de hoeveelheid acrylamide die uiteindelijk in de koffie zit, hangt af van de hoeveelheid water die gebruikt is bij het zetten van de koffie. Verder moeten fabrikanten van koffie uit voorzorg maatregelen treffen om de hoeveelheid acrylamide te beperken. 

Cafeïnevrije koffie

Cafeïnevrije koffie kan worden gemaakt van koffiebonen waaruit vóór het branden de cafeïne is verwijderd. Dat gebeurt met zogeheten organische oplosmiddelen. Het is mogelijk dat resten van het oplosmiddel in de koffie achterblijven. Deze verdwijnen vrijwel helemaal bij het branden van de koffiebonen. Wat dan nog achterblijft in de koffie is zo weinig dat dat geen schadelijke gevolgen heeft.

In 1 onderzoek naar cafeïnevrije koffie werd gevonden dat bij zwangere vrouwen die 3 of meer koppen cafeïnevrije koffie dronken op een dag, het risico op een miskraam hoger was. Een enkel onderzoek is niet genoeg om een harde conclusie te kunnen trekken, maar uit voorzorg is het advies aan zwangeren om niet meer dan 2 koppen cafeïnevrije koffie te drinken op een dag. 

Lood in kraanwater

Heb je nog loden waterleidingen in huis, of weet je dit niet zeker? Laat door een expert uitzoeken of je nog loden waterleidingen in huis hebt. Laat deze dan zo snel mogelijk vervangen. Door loden waterleidingen kun je namelijk te veel lood binnenkrijgen. Gebruik water uit loden leidingen zo min mogelijk of niet voor eten en drinken, ook niet voor het zetten van koffie. Je kunt met water uit loden leidingen wel gewoon je handen wassen, afwassen of groente en fruit wassen. Of gebruik het bijvoorbeeld om de planten water te geven.   

Heb je nieuwe waterleidingen of kranen? Spoel de kraan dan eerst even goed door voordat je het gebruikt voor eten of drinken, waaronder het zetten van koffie. Gebruik het doorspoelwater bijvoorbeeld om je handen te wassen, af te wassen, om groente en fruit te wassen of om de planten water te geven.  

Meer adviezen over lood in kraanwater

Hoeveel koffie kan ik drinken?

Hoeveel koffie je gemiddeld kunt drinken op een dag hangt onder andere af van de manier waarop deze is gezet. Het algemene advies : drink vanwege de cafeïne niet meer dan ongeveer 4 kopjes koffie op een dag. Bekijk hieronder uitgebreidere adviezen. En lees je in over de verschillende manieren waarop koffie gezet kan worden.  

Bekijk de tabel met koffieadviezen voor zelfgezette koffie en koffie uit automaten. 

Welke adviezen gelden voor het drinken van koffie?

In het kort gelden deze adviezen voor koffie:

• Een paar koppen koffie per dag, gemiddeld 2 tot 4, past in een gezond voedingspatroon. Wissel op de dag koffie af met thee, water en zuivel zoals melk.
• Gezonde volwassenen kunnen ongeveer gemiddeld 400 milligram cafeïne per dag innemen zonder dat er negatieve effecten te verwachten zijn. Dat komt neer op maximaal ongeveer 4 kopjes koffie per dag.
• Vanwege de cafestol geldt het advies om per dag niet meer dan 2 tot 3 kopjes espresso of koffie van cups te drinken, niet meer dan 1 kopje gezet met een cafetière en geen kookkoffie.
• Voor kinderen onder de 13 geldt het advies geen koffie te nemen en voor jongeren tussen de 13 en de 18 jaar maximaal 1 kopje, vanwege de cafeïne.
• Voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven is het advies om niet meer dan 200 milligram (mg) cafeïne per dag te nemen. Een kopje koffie van 125 milliliter bevat gemiddeld rond de 60 mg cafeïne, een kopje zwarte thee tegen de 30 mg en een kopje groene thee rond de 20 mg. De hoeveelheid cafeïne in koffie en thee kan wel heel wisselend zijn. Het advies is dan ook om voor de zekerheid niet meer dan 2 kopjes koffie of 1 beker koffie op een dag te nemen. Met alleen deze hoeveelheid koffie kun je namelijk soms al in de buurt van de 200 mg komen. Verder is uit voorzorg het advies aan zwangeren om niet meer dan 2 kopjes cafeïnevrije koffie te nemen per dag

Is koffie duurzaam?

Diverse koffiesoorten worden op de markt gebracht volgens de normen van eerlijke handel. Eerlijke handel zorgt ervoor dat boeren uit arme landen een eerlijke prijs krijgen voor hun product. Deze koffie is herkenbaar aan het keurmerk Fairtrade Max Havelaar. De keurmerken UTZ Certified en Rainforest Alliance houden ook rekening met de arbeidsomstandigheden.

Koffie heeft een lage belasting op het milieu. Het drinken van kraanwater is het meest duurzaam. Door het verwarmen of koken van het water voor het maken van koffie is er meer  impact op het energieverbruik. Maar de milieubelasting van koffie is veel lager dan die van frisdranken, vruchtensappen en alcoholische dranken.