Ontspannen als een baas: zo haal je het meeste uit je vakantie
Na anderhalf jaar vol onzekerheid en stress, voelt de vakantie belangrijker
dan ooit. Maar hoe kom je nou echt even los van alle drukte, wil journalist
Franke van Hoeven weten. Maakt het uit waar je heengaat? En hoe vind je balans
tussen avontuur en ontspanning? “Ons brein is niet meer gewend aan prikkels.
Doe rustig aan.”
Ik snak naar vakantie, meer dan ooit. Ik wil musea
bezoeken, elk terrasje te pakken dat ik maar kan vinden, bij het zwembad te
liggen met een goed boek. Ik heb ernstig behoefte aan mooie dorpjes om
door te slenteren, aan een andere taal, andere geuren. Na een pittig coronajaar
van werken op de momenten dat het kon, homeschoolen,
sociale onthouding en proberen positief te blijven met al het negatieve nieuws
om me heen, wil ik met veel frisse energie een nieuwe start te maken na de
zomer. Mijn huis is opgeruimd en elke dag kijk ik met samengeknepen billen naar
de Europese reisregels, want ik wil echt héél graag weg.
Hoe komt dat, dat de komende vakantie extra belangrijk
voelt? En zijn er nog dingen waarmee we rekening moeten houden om écht goed bij
te tanken van dit krankzinnige jaar? Ik vroeg het drie deskundigen.
Ik snak naar vakantie, meer dan ooit. Ik wil musea
bezoeken, elk terrasje te pakken dat ik maar kan vinden, bij het zwembad te
liggen met een goed boek. Ik heb ernstig behoefte aan mooie dorpjes om
door te slenteren, aan een andere taal, andere geuren. Na een pittig coronajaar
van werken op de momenten dat het kon, homeschoolen,
sociale onthouding en proberen positief te blijven met al het negatieve nieuws
om me heen, wil ik met veel frisse energie een nieuwe start te maken na de
zomer. Mijn huis is opgeruimd en elke dag kijk ik met samengeknepen billen naar
de Europese reisregels, want ik wil echt héél graag weg.
Hoe komt dat, dat de komende vakantie extra belangrijk
voelt? En zijn er nog dingen waarmee we rekening moeten houden om écht goed bij
te tanken van dit krankzinnige jaar? Ik vroeg het drie deskundigen.
Waarom is rust zo belangrijk?
"Veel mensen luisteren niet goed naar de signalen van
hun lichaam. Dat komt omdat we voor een groot deel op dopamine leven. 'We
moeten verder op de weg terug', zei een joodse rabbi ooit, maar wij denken: we
moeten verder op een nieuwe weg en aan het eind staat een pot met goud en
als-ie er niet staat, moeten we nóg harder rennen. Dat komt omdat dopamine een
instant beloning oplevert. Zelfs iets afstrepen op je todo-lijst geeft een
kick. Dopamine werkt verslavend, maar het maakt je hoofd moe. Het gevolg is dat
je minder compassie en vreugde voelt. Je hersenen kunnen minder goed archiveren
en het levert een vals gevoel van controle op. Je denkt dat je nóg harder moet
werken om je goed te voelen en je komt komt dan in een vicieuze cirkel terecht.
Je kunt de cirkel doorbreken door op een goede manier rust te nemen en rust
nemen kun je leren."
Gaat komende zomer anders zijn dan andere zomers, na deze
intensieve periode? En moeten we de vakantie anders aangaan?
"Ik merk dat de verwachtingen dit jaar anders zijn:
we willen of helemaal niets of juist méér. Het móét een fantastische zomer
worden. De kans van mislukking ligt op de loer. We moeten allemaal onze grenzen
opnieuw ontdekken. Soms ontdek je die door er nét overheen te gaan. Wees daarin
niet al te streng voor jezelf en ontdek wat jij weer aan kunt."
“'De eerste trede van rust is herademen. De tweede is struikelen'
"Veel mensen denken dat we de afgelopen tijd rustig
aan hebben gedaan, omdat we veel thuis hebben gezeten, maar dat is niet zo. We
hebben die tijd opgevangen met hard werken en hebben veel tijd online
doorgebracht. We hebben wel prikkels gehad, maar op een andere manier. Daarom
is die behoeftecheck zo belangrijk. Wil je je terugtrekken? Doe het! Je hoeft
niet op een festival te staan. Fomo ligt op de loer, maar doe waar je echt
behoefte aan hebt. Als je niet goed weet wat je wilt: doe de eerste
vakantiedagen niet veel en kijk eens wat er in je lichaam gebeurt. Wil het
bewegen? Wil het liggen? Dat helpt om een keuze te maken die bij je past."
En dan? Hoe rusten we écht uit?
"Verwar rust niet met niets doen. De eerste trede van
rust is herademen. De tweede is struikelen, bijvoorbeeld omdat dingen niet gaan
zoals je wilt. Dat is een tijd van reflectie. De derde is je diep bemind en
verbonden weten, van daaruit reik je vanzelf weer uit. Die tweede fase van
struikelen is belangrijk: niet alles hoeft leuk te zijn en deze fase nodigt je
uit een stapje dieper te komen en je te verbinden. De vakantie hoeft niet
altijd leuk te zijn. We moeten afkicken van de adrenaline. Bewegen helpt. Het
zou dus zomaar een zomer kunnen worden waarin je struikelt. Maar liever dat dan
dat je doorjakkert richting een burn-out. 'Het wordt een fantastische zomer'?
Tja. Laat het vooral een zomer worden waarin je je behoeften serieus neemt."
En dan:
terugveren en er beter uitkomen
is
stress- en vitaliteitexpert. Hij geeft onder meer training, coaching en
counseling om van stress terug te bewegen naar vitaliteit. Hij legt uit hoe
we, na die vakantie, weer vitaal aan de slag kunnen en wat daarvoor nodig is.
Hebben we het afgelopen jaar een andere manier stress
ervaren het afgelopen jaar, qua werkstress bijvoorbeeld?
"Stress is stress, biologisch gezien komt alle stress
uit hetzelfde systeem. Maar de omstandigheden waren heel erg anders. In het
normale leven hadden we een scherpe afbakening: om 9:00 uur ging je naar
kantoor en om 17:00 uur weer naar huis. Veel van dit soort markeringen in een
dag, week, zelfs een jaar, zijn weggevallen. Ons stresssysteem staat op dit
moment daarom veel vaker, langer en sterker aan - zodat we ons kunnen
aanpassen. We hebben daarmee veel energie verbruikt die we normaal niet zoveel
gebruiken."
"We zitten in een geweldig grote crisis, een
pandemie. Dat is een abnormale situatie, maar we hebben geprobeerd zo normaal
mogelijk door te werken en leven. Zo zijn we in een ongezonde werkcultuur
beland waarin we vonden dat alles maar gewoon door kon gaan - in een abnormale
situatie. Dat leidt tot 'opgestapelde stress' en dat is een groot risico
voor ná de crisis."
Gaan we de effecten
van die abnormale situatie voelen op vakantie?
"We hebben ons structureel moeten aanpassen. Dat
aanpassingsvermogen hebben we kunnen putten uit onze reserve-energie. Wat we
het afgelopen anderhalf jaar meer gevoeld hebben, is onder andere het
stresshormoon cortisol. Als cortisol chronisch aanwezig is op hoog niveau in je
lijf, onderdrukt het ontstekingen. Ontstekingen zijn signalen van het lichaam
om rustiger aan te gaan doen en te herstellen, maar cortisol onderdrukt dat
signaal. Als je voor het eerst weer écht gaat ontspannen, laat je als het ware
‘de klep’ los van deze opeenstapeling van achterstallig onderhoud. Dan komen die
ontstekingen 'plotseling' weer naar boven. Houd er rekening mee dat je je
niet lekker kunt voelen, of je 'vreemde' klachten of pijntjes merkt, zoals
dat je huidklachten, hoofdpijn. Misschien wordt je zelfs ziek."
Zijn een paar weken
vakantie dan wel genoeg om die uitgeputte batterij op te laden?
"Ons zenuwstelsel is zo’n enorm zelfregulerend en
zelf organiserend systeem dat alles wat je nu niet kunt verwerken, later wordt
verwerkt. Als ons organisme zich veilig voelt, voert het spontaan achterstallig
onderhoud uit. Je kunt dat mooi zien aan gedrag van mensen: zodra we ons veilig
en wellicht wat verveeld voelen, gaan we opruimen in huis. Dat is een
weerspiegeling van wat lichaam en geest ook heel graag willen doen wanneer we
échte rust ervaren. Dat is een impuls om onszelf weer op te bouwen voor een
nieuwe periode van inspanningen en uitdagingen. Een fijne omgeving helpt
daarbij, omdat onze omgeving zo ook rust en steun geeft aan ons herstelproces.
Dan kun je vervolgens in een paar weken vakantie de batterij weer heel ver
opladen."
“'Twintig tot dertig
seconden een positief gevoel ervaren is al genoeg om het te verankeren'
Kunnen we zelf nog
iets doen om weer optimaal op te laden?
"We komen uit een periode van hoge energie. Dat
moeten we reguleren richting meer gebalanceerde energie. Dé manier voor ons
brein om dat spontaan te doen, is door de perceptie van veiligheid te creëren.
Alles wat op veiligheid duidt, helpt bij het terugschakelen naar rust en
herstel. Volg bijvoorbeeld het nieuws en social media minder om niet met
negatief nieuws geconfronteerd te worden.
Afkicken van de stressspiraal die tijdens de
coronacrisis bij veel mensen is ontstaan, doe je door prettige ervaringen en
gezonde ontspanning sterker te verankeren in het brein met behulp van je zintuigen
en lichaamsbewustzijn. Daar is een heel simpel stappenplan voor: herken,
ervaar, absorbeer en link (HEAL). Herken een prettige ervaring, zoals lekker
liggen in het gras in de zon. Ervaar ‘m vervolgens ook echt: voel het gras, de
wind op je huid. Absorbeer de positieve gevoelens die daarbij vrijkomen, zoals
gevoelens van diepe ontspanning, vredigheid of welzijn. Dan wordt deze ervaring
verankerd in de diepe delen van je brein. Twintig tot dertig seconden een
positief gevoel ervaren is al genoeg om het te verankeren. Dan ben je
letterlijk je reserves en hulpbronnen weer aan het opbouwen. De vierde stap is
linken: doe nog zo’n rondje waarin je een positieve ervaring verdiept om de
zogenaamde 'opwaartse spiraal van vitaliteit' in jezelf te versterken.
Dit kan overigens altijd, overal. Ga lekker op de bank
liggen. Ga dagdromen. We hebben veel te rusten de komende periode. Ga lekker
sporten, pak oude hobby’s op, wees lief voor jezelf, je kinderen en huisdieren.
Knuffel veel. Probeer weer contact te maken met het leven."
Op avontuur dus, maar rustig aan. Bewust plezierige
momenten beleven. Eerlijk zijn over wat ik écht wil en goed oog hebben waar de
rest van het gezin behoefte aan heeft. Check. Intussen fingers crossed dat
delta geen roet in het eten gooit. Mijn mobieltje gaat aan de kant. Fijne
vakantie allemaal, veel plezier met chillen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten