Het aantal mensen met slaapproblemen is gestegen sinds de coronacrisis

In coronatijd heeft niet acht maar 29 procent van de mensen last van slapeloosheidsklachten, ontdekte Olivier Mairesse van de Vrije Universiteit Brussel. Dat komt met name door de maatregelen. Plus: hoe word je een betere slaper?

Normaal gesproken slaapt zo’n zeven of acht procent van de mensen slecht. Tijdens de eerste lockdown, vanaf maart 2020, steeg dat naar negentien procent en in de tweede lockdown had ongeveer 29 procent van de mensen slaapproblemen. ‘Onze verklaring daarvoor is de duur van de situatie’, zegt Olivier Mairesse. Hij is docent neurowetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en somnoloog aan het Brugmann Ziekenhuis. Naarmate de pandemie langer duurt, slapen meer mensen slecht. Maar hoe komt dat?

Slaapproblemen komen in drie smaken

Wanneer spreek je van slechte slaap? Daar zijn meetmethoden voor, legt Mairesse uit. ‘Maar eerst en vooral gaat het om ontevredenheid over de slaap, met weerslag op het functioneren overdag.’ Grofweg kun je onderscheid maken in inslaapproblemen, doorslaapproblemen en het probleem dat je al wakker bent lang voordat de wekker gaat. En dat dan meerdere nachten per week waardoor je overdag in de problemen komt, gedurende meerdere maanden.

‘Bij inslaapproblemen lig je meer dan een half uur wakker voordat je in slaap valt.’ Doorslaapproblemen komen in twee vormen: je bent midden in de nacht meer dan een half uur wakker of wordt drie keer of vaker wakker waarna je moeilijk weer inslaapt. Bij de laatste problematische slaapvorm ontwaak je meer dan een half uur voor de geplande tijd. ‘Vaak komen die problemen samen voor.’

We slapen slecht door de maatregelen tegen het virus

Hoe houdt de pandemie ons wakker? Vermoedelijk zijn het vooral de maatregelen om het virus in te dammen die gepaard gaan met slapeloosheidsklachten. Vermoedelijk, benadrukt Mairesse, want aan de hand van de afgenomen enquêtes is niet vast te stellen wat precies de veroorzaker is. ‘In het algemeen zijn angst, stress en depressieve gevoelens voorspellers van slaapklachten.’

Zorgen om het virus zelf dragen maar deels bij aan slapeloosheidsklachten. Dat je besmet raakt of misschien ben je bang dat iemand in de familie ziek wordt. En daar lig je over te piekeren. Meer dan dat hebben mensen waarschijnlijk last van stress op het werk of op school en van neerslachtigheid omdat het normale leven lam ligt. De enquête uit de tweede lockdown laat volgens Mairesse zien dat voornamelijk die stress en de depressieve gevoelens door de maatregelen verband houden met slaapproblemen.

Thuiswerken geeft zorgen

We kunnen toch juist heerlijk uitslapen met dat thuiswerken? ‘Dat is een verbetering voor een aantal mensen’, zegt Mairesse, ‘maar niet voor de meerderheid.’ Thuiswerkers gaan globaal gezien later slapen en staan later op. ‘Maar ze slapen niet langer. En thuiswerken kan andere vormen van stress met zich meebrengen.’ Kinderen gaan niet naar school maar blijven thuis en het verschil tussen werk en vrije tijd vervaagt. Mairesse: ‘De mails blijven maar komen. Zelf zit ik ook regelmatig door te werken tot elf uur ‘s avonds.’

Lockdown twee was in de herfst. Komt de stijging niet gewoon door het seizoen? ‘Tijdens de eerste lockdown was het inderdaad ongelooflijk lekker weer’, herinnert Mairesse zich. ‘We verwachtten wel een licht seizoenseffect.’ Maar dat verklaart niet de grote toename. We zitten veel binnen en zijn weinig in beweging want sporten gaat niet door. Dat is niet gunstig voor je slaap. We bouwen gedurende de dag weinig slaap op.

Als je vertrouwen hebt, zijn slaapproblemen te behandelen

En Mairesse zelf, ligt hij wakker van de stijging? ‘Ja en nee.’ Hij heeft in ieder geval meer werk te doen. ‘We merken dat we patiënten krijgen die normaal goed slapen, maar nu niet.’ Het goede nieuws is dat er prima behandelingen zijn. Mairesse gebruikt gedragstherapie die effectief is zonder geneesmiddelen. ‘Maar in het ziekenhuis zien we onder onze patiënten ook de antiwetenschapsbeweging. Dat baart me zorgen. Voor de behandeling is vertrouwen belangrijk maar juist het wantrouwen neemt toe.’

‘Vooral de jongeren baren me zorgen’, voegt Mairesse toe. ‘Jongeren van vijftien, zestien jaar hebben een grotere kans op defaseren.’ Hun ritme schuift makkelijk op naar steeds later gaan slapen en tot diep in de dag in bed blijven liggen. En dat is niet altijd eenvoudig terug te schuiven. ‘Ze leven op hun kamer achter hun scherm en de regelmaat die ze nodig hebben valt weg.’ School is bij jongeren met slapeloosheidsklachten een belangrijk aanknopingspunt om een ritme omheen te bouwen. Met onderwijs op afstand wordt dat lastig voor de behandelaars. ‘Ik vrees dat dit een impact gaat hebben op hun schoolprestaties.’

Blijf langer op, dan slaap je sneller

Wat kun je zelf doen aan je slaapproblemen? ‘Zo weinig mogelijk tijd wakker in bed liggen’, tipt Mairesse. Niet liggen lezen, geen film vanaf je hoofdkussen, geen huiswerk maken op bed want ligtijd knaagt aan slaaptijd.

‘Je moet pas naar bed gaan als je voldoende slaperig bent.’ Moet je niet juist extra vroeg gaan omdat je gisteren ook al slecht sliep? ‘Het is net als met naar de wc gaan. Daar ga je ook niet zomaar op zitten wachten tot er wat komt. Je gaat pas als je moet.’

Ook ’s ochtends is er winst te behalen. Regelmaat is belangrijk en regelmaat pak je in de ochtend. Op tijd eruit dus. ‘En dan is het aftellen’, legt Mairesse uit. ‘Verwacht je op te staan om acht uur en heb je acht uur slaap nodig? Dan moet je niet voor twaalf uur naar bed gaan.’ Slaap lekker.

 

Hebben Nederlanders steeds vaker last van een burn-out?

Het lijkt wel of heel Nederland vermoeid en overbelast is. Heerst er een burn-out-epidemie?

Als je sommige berichten moet geloven, is burn-out een plaag aan het worden in Nederland. ‘Zorgen om burn-out-epidemie’, kopte de Telegraaf in 2018. ‘Burn-out? Tsja, het heerst’, schreef het AD.’ Ook de titels van de nieuwste burn-outboeken liegen er niet om. Wat te denken van: ‘Burn-out begint in de kleuterklas.’ Of: ‘Vier kinderen, drie mannen, twee carrières en één burn-out.’ Argh! Gaan we ten onder aan burn-out?

Een burn-out is niet hetzelfde als burn-outklachten

‘Nee’, zegt psycholoog Wilmar Schaufeli. Hij deed aan de Universiteiten van Utrecht en Leuven in totaal 35 jaar onderzoek naar burn-out en stress. Het belangrijkste om te onthouden, zegt hij, is dat een burn-out niet hetzelfde is als het hebben van burn-outklachten.

Schaufeli: ‘Denk aan een verkoudheid: als je verkoudheidsklachten hebt, heb je nog geen longontsteking. Dus als je burn-outklachten hebt, dan betekent het dat je erg moe bent. Het wil alleen niet zeggen dat je thuis op de bank zit en maandenlang veroordeeld bent tot een niet-werkend bestaan.’

MEER VAN QUEST

Mythe: in melk zit pus uit koeienuiers

Wat het lastig maakt: de cijfers over burn-out en burn-outklachten lopen in boeken, artikelen en op tv voortdurend door elkaar heen.

Cijfers over burn-outklachten...

Betrouwbare getallen zijn onder meer te vinden in de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, die elk jaar door TNO en het CBS gepubliceerd wordt. In 2018 had zo'n 17 procent van alle werkende Nederlanders last van burn-outklachten, dat wil zeggen vermoeidheid. In 2007 was dat percentage nog 11 procent. 263.000 Nederlanders kregen verder in 2018 van de huisarts de diagnose ‘overspanning’- een term die ook wel bij burn-out gebruikt wordt (om de zaak nog verder te compliceren). Het aantal meldingen van burn-out door bedrijfsartsen is sinds 2008 ongeveer verdubbeld.

We gaan niet ten onder aan burn-out

De cijfers laten dus over het algemeen een stijging zien, zowel in burn-outklachten als in burn-out, zegt Schaufeli, maar het is van belang om die cijfers in perspectief te zien. Er zijn in Nederland grofweg 800.000 mensen arbeidsongeschikt, zo’n veertig procent vanwege psychische klachten, waaronder burn-out.

‘Dat lijkt veel’, zegt Schaufeli, ‘maar we hebben een beroepsbevolking van bijna negen miljoen mensen. Ernstige burn-out komt dus maar bij een paar procent van de beroepsbevolking voor. Er is zeker iets aan de hand, en deze stijging is wel iets om aandacht aan te besteden. Maar roepen dat we ten onder gaan aan burn-out, dat klopt niet.’

Aandacht voor burn-out heeft versterkend effect

Onze aandacht voor een burn-out-epidemie heeft misschien ook een zichzelf versterkend effect. Weet je het nog? Vijftien jaar geleden had iedereen RSI: Repetitive Strain Injury, oftewel een muisarm. De een na de ander viel uit, de kranten stonden er vol mee. Iets vergelijkbaars zou nu ook aan de hand kunnen zijn.

Schaufeli: ‘Mensen met wie het niet goed gaat, die ontevreden zijn op hun werk en die zich gestrest voelen, hebben nerveuze klachten. Ze horen een label en plakken dat op. Daarmee is niet gezegd dat ze nergens last van hebben, maar de vraag is wel of het een burn-out is.’

Meeste burn-outklachten gaan over

De meeste burn-outklachten gaan namelijk vanzelf over, zoals niet iedere verkoudheid een longontsteking wordt, zegt Schaufeli. ‘Dat noem je ‘spontaan herstel’. Spontaan is misschien niet het goede woord, want de meeste mensen ondernemen actie als ze last hebben van burn-outklachten.

Ze gaan meer sporten, nemen rust, of zoeken een coach. Op die manier voorkomen ze dat hun klachten ernstiger worden en tot een burn-out leiden. Schaufeli: ‘Zelfs als mensen niets doen, kunnen burn-outklachten vanzelf overgaan.’

Een burn-out bestaat wel

Voordat we nu denken dat burn-out ingebeeld is: burn-out bestaat wel degelijk, benadrukt Schaufeli. Het is een verzameling klachten, een syndroom, zo je wilt. De kern van een burn-out is vermoeidheid. ‘Mensen zijn zo ongelooflijk moe dat ze ’s morgens al moe opstaan. Mensen krijgen een aversie tegen werk. Ze zijn ook vaak cynisch, niet meer betrokken of enthousiast, hoewel ze dat eerder misschien wel waren.’

Door die uitputting raken aandacht en concentratie verstoord, vult hij aan: ‘Mensen lezen bijvoorbeeld een artikel in de krant en denken dan: ‘Waar ging het over?’ En ze kunnen hun emoties niet meer reguleren.’ Denk aan plotselinge agressie of huilbuien.

Nederland heeft relatief weinig burn-out

Dan is er natuurlijk de vraag: heeft Nederland meer of minder burn-out dan in andere landen? Dat is moeilijk te onderzoeken, zegt Schaufeli, omdat burn-out in verschillende landen anders wordt bepaald. Vorig jaar onderzocht hij het toch. Uit zijn onderzoek bleek dat Nederland eigenlijk heel goed scoort, vergeleken met andere landen.

Gemiddeld tien procent van de Europese werknemers voelt zich aan het einde van de werkdag geregeld uitgeput. In Nederland is dat percentage beduidend lager: 6,4 procent, vergelijkbaar met Denemarken. Finland scoort het best, met 4,3 procent. Slovenië, sinds 2004 lid van de EU, scoort slecht (20,6 procent). In Turkije, natuurlijk geen lid van de EU, maar wel dichtbij Europa, zijn ook veel werknemers uitgeput: maar liefst 25 procent.

Nederland scoort ook goed op andere ranglijsten

Onze relatief lage score in de Europese vergelijking over burn-outklachten strookt met allerlei andere ranglijsten, zegt Schaufeli. Denk aan het ‘World Happiness Report’ van de Verenigde Naties: ‘Daarin staat Nederland al jaren bovenaan als het gelukkigste land ter wereld, samen met Canada.’

Ook in andere internationale onderzoeken, bijvoorbeeld naar bevlogenheid of geluk, staat Nederland steevast in de top tien, meestal in de top vijf. Toch denken we in Nederland dat we ten onder dreigen te gaan aan burn-out. Hoe kan dat? Misschien heeft ons idee over burn-out juist te maken met onze welvaart en onze goed ingerichte samenleving, zegt Schaufeli.

‘Nederland is rijk, er is weinig corruptie, een sterke democratie, er is veel gelijkheid tussen man en vrouw. Eigenlijk zit onze maatschappij in vergelijking met andere goed in elkaar. Juist omdat het zo goed gaat, vallen dingen op die minder goed gaan.’

We zullen met stress moeten leren leven

Volgens Schaufeli moeten we met een burn-out leren leven. Want een dynamische wereld betekent nu eenmaal een aanslag op onze energie. Maar, denkt de psycholoog, met gezamenlijke inspanningen kunnen we het probleem wel beheersen.

Op persoonlijk niveau bijvoorbeeld door je grenzen aan te geven, en op bedrijfsniveau door te zorgen voor een goed sociaal klimaat. Schaufeli: 'Om op die verkoudheid terug te komen: dat virus kunnen we ook niet uitbannen. Maar we kunnen wel zakdoeken uitdelen.'

Beeldverhaal: de eindeloze vergezichten van Zeeland

 Beeldverhaal: de eindeloze vergezichten van Zeeland

Nederland druk? Het ligt eraan waar je bent. In Zeeland heb je nog eindeloze vergezichten, al duiken wel overal sporen van de mens op.

1. Zeeland is een uitstekende plek voor surfers

Kitesurfers vermaken zich aan de Oosterschelde. Voor hen is het ideaal dat het strand hier niet vol ligt met andere badgasten. De noordelijker gelegen Brouwersdam geldt als een heus surfmekka.

JEROEN HOFM

2. Zwaai naar de buren

Het is allesbehalve stil aan de overkant. Vanaf de oostpunt van Zeeuws-Vlaanderen kijk je uit op de Belgische kerncentrales van Doel (rechts) en de bedrijvigheid van de Antwerpse haven. In het Verdronken Land van Saeftinghe op de voorgrond lagen voorheen dorpen.

JEROEN HOFM

3. Soms wint het water

Nu ligt het er vredig bij, maar de duinen wisten Zeeland lang niet altijd te beschermen tegen het water. In de loop van eeuwen verdronken 117 dorpen waarvan we de namen nu nog kennen, terwijl archeologen ook de sporen van veel onbekende dorpen hebben teruggevonden.

JEROEN HOFM

4. Pijler 66 van de Oosterscheldekering

De natuur lijkt op veel plaatsen de baas in Zeeland, maar dat is vaak maar schijn. Ook hier is de zee getemd. Dit is pijler 66 van de Oosterscheldekering, gebouwd als reserve-exemplaar. Alle andere 65 bleken te voldoen, en dus bleef deze wisselspeler eenzaam achter op werkeiland Neeltje Jans. Maar niet werkloos: hij doet nu dienst als klimwand.

JEROEN HOFM

5. Duitsers zijn dol op Zeeland

De rust van Zeeland trekt mensen. In dit vakantiepark in Zeeuws-Vlaanderen kun je lekker met z’n allen genieten van de leegte. Toeristen boekten in Zeeland in 2019 ruim elf miljoen overnachtingen. Vooral Duitsers waren verantwoordelijk voor die hoge cijfers. Tot corona kwam. Vorig jaar lag het aantal overnachtingen iets lager.

JEROEN HOFM

6. Van hoog naar laag

De waterstand tussen eb en vloed varieert in Zeeland tot wel vier meter. Laat je je boot achter op zee, dan kun je hem niet veel later dus op het droge terugvinden, zoals hier op Zuid-Beveland. Het effect van getijden verschilt sterk langs de Nederlandse kust. Zo wisselt de waterstand bij Den Helder met nog geen anderhalve meter, maar bij Delfzijl zit er weer bijna drie meter tussen eb en vloed.

 

Hoelang moet een dutje duren? En zijn powernaps geschikt voor iedereen?

Een dutje of powernap doen: voor de een onderdeel van de dagelijkse routine, voor de ander een laatste redmiddel om een slechte dag op te krikken. Maar hoe gezond is een dutje doen eigenlijk? En op welke manier haal je er het meeste voordeel uit? 

Deze vragen stelden we aan slaapexpert en schrijver van het boek Superslapen, Floris Wouterson. Hij vertelt alles over dutjes doen, de voordelen en wanneer je beter geen powernaps kunt doen. 

Hoelang moet een dutje duren?

‘Hoelang een dutje moet duren hangt af van het doel wat je hebt’, begint Wouterson. ‘Als je een topsporter bent, heb je een ander doel dan wanneer je een kantoorbaan hebt. Maar qua tijdsbestek zit de ‘ideale’ powernap tussen de tien en twintig minuten. Dan is de kans het kleinst dat je duf en suf wakker wordt. Dat gevoel is voor veel mensen ook de reden dat ze juist geen dutjes doen, maar als je het goed plant zorgt het juist voor een scherper en energieker gevoel.’ 

‘Dit gevoel krijg je als je dutje langer duurt dan eigenlijk nodig is’, aldus Wouterson. Hoe dit precies zit legt hij uit: ‘Een slaapcyclus duurt ongeveer negentig minuten en als je langer dan die tien tot twintig minuten dut kom je in een andere slaapfase terecht waardoor er hormonen vrij gegeven worden die ervoor zorgen dat je langer kunt slapen. Als je dus later dan die twintig minuten wakker wordt geeft je lichaam dus hormonen vrij waarmee je door kunt slapen, terwijl je eigenlijk fit en vitaal wil zijn.’

‘Daarom is die lengte een belangrijk aspect. Bij de een kan de overgang naar die fase twaalf minuten zijn, en bij de ander achttien. Maar als je in de regel langer dan twintig minuten gaat slapen is de kans aanwezig dat je vermoeider wakker wordt dan wanneer je ging slapen. Dat wil je natuurlijk zien te voorkomen.’ 

Tips voor een goede powernap

Gelukkig zijn er een aantal tips en tricks die voorkomen dat je zo moe wakker wordt. Maar om de tips goed te begrijpen vertelt Wouterson eerst wat er precies gebeurt in je lichaam als het slaapt. ‘Slaap is een neurofysiologisch proces, wat betekent dat het zich voor een groot deel afspeelt in de hersenen. Daarnaast is het goed om te weten dat slaap in golfbewegingen gaat. Je hebt een aantal fases in je slaap en elke fase heeft een andere functie.’ 

‘Als je wakker bent bevind je je in de beta-fase, dit houdt in dat je wakker, fit en actief bent. Daarnaast heb je de alpha-fase, ook wel de sluimerfase genoemd. In deze fase zit je tussen wakker zijn en slapen in. Als laatst heb je nog de theta- en deltafase. De fase van lichte en diepe slaap. De theta-fase, ofwel lichte slaap, is niet te verwarren met licht slapen, maar zo is deze fase nou eenmaal genoemd. Als je in die fase wegzakt ontspannen alle spieren en ben je heel gevoelig voor geluid. In die fase komen ook die extra hormonen waar het eerder al overging vrij. Die slaapfase wil je tijdens een powernap zien te voorkomen,’ aldus Wouterson. 

Slapen met een sleutelbos

Hoe je dit precies voorkomt heeft volgens Wouterson juist te maken met die twee factoren van de theta-fase: spierverslapping en geluid. ‘In Japan hebben ze om de dufheid te voorkomen bedacht dat je in ontspannen positie op de bank gaat liggen met een sleutelbos in je hand die boven de vloer bungelt. Zodra je in de theta-fase wegzakt ontspannen je spieren waardoor je de sleutels laat vallen en van dat geluid word je meteen wakker. Zo zak je nooit weg en wordt je juist actief en fris wakker. Daarnaast raad ik het aan om dutjes niet in je bed te doen, maar juist op een plek die je niet associeert met slapen. Dat versterkt het frisse en alerte effect wat je wil bereiken na een dutje.’ 

Koffie drinken voor een dutje

Als je het idee van de sleutelbos toch niet zo fijn vindt, kun je ook een wekker zetten. Alleen dan kun je volgens Wouterson niet precies timen wanneer die spierontspanning plaatsvindt en de volgende slaapfase aanbreekt. Maar ook hier weet de slaapexpert iets op. ‘Als je niet het risico wil lopen dat je na de powernap versuft wakker wordt kun je voor je gaat dutten een kopje koffie drinken. De cafeïne in koffie heeft ongeveer twintig minuten nodig om te werken. Zet dan voor je gaat slapen een wekker van achttien tot twintig minuten en je kunt er als je wakker wordt meteen tegenaan.’ 

Langer blijven liggen na een powernap

Maar wat als het langer duurt voor je inslaapt en dan plots maar drie minuten slaap hebt gehad? Is langer blijven liggen dan slim? Volgens Wouterson niet. ‘Je moet hier een beetje mee experimenteren om te kijken wat wel en niet werkt. Maar de kans is groot dat op het moment dat je langer blijft liggen, dat je dan heel duf wakker wordt. Eigenlijk is het dus altijd het beste om gewoon op te staan en aan de slag te gaan. Daarnaast is het nadeel van blijven liggen vaak dat je dat duffe gevoel een paar uur met je meedraagt en dan werkt het dus averechts. Experimenteer dus en hou er rekening mee dat het ongeveer vijf, zes minuten duurt voor je in slaap valt. Tel daar een tien minuten tot een kwartier bij op en het zou goed moeten gaan.’ 

Beste tijdstip voor een dutje

De meningen verschillen over of er een bepaald tijdstip is waarop je het best kunt dutten. ‘Van nature zijn wij bifasische slapers, wat wil zeggen dat we volgens het natuurlijk ritme een langere periode ‘s nachts en een kortere periode overdag slaap nodig hebben. Naar mijn mening is het beste moment om een powernap te doen kort na de middag zodat je zo min mogelijk last van de middagdip krijgt. Die kun je veel beter gebruiken om te slapen dan om koffie of energiedrank naar binnen te gooien,’ aldus Wouterson. 

‘Er is eerder door Harvard een groot onderzoek gedaan naar powernaps en daar kwam uit dat een powernap in de ochtend een positief effect heeft op mentaal herstel, terwijl een powernap in de namiddag een positief effect heeft op het fysieke herstel. In die zin kun je dus kiezen waar je voor wil gaan,’ vertelt Wouterson. 

Voordelen van een powernap

Maar waarom zijn die dutjes nou zo goed voor je? Dat heeft volgens Wouterson alles te maken met je kortetermijngeheugen. ‘Alles wat je bespreekt als je wakker bent sla je op in de hippocampus, het deel van de hersenen wat verantwoordelijk is voor je kortetermijngeheugen en fungeert als een soort inbox. Alle input zoals reuk, beeld en geluid wordt hierin opgeslagen. Die box loopt de hele dag vol en kan soms zelfs te vol komen te zitten. Hier komt het gevoel van een ‘hoofd vol watten’ ook wel vandaan.’ 

Wouterson vervolgt: ‘Op het moment dat je een dutje doet vindt er een kort proces plaats waarin een deel van de ‘data’ die in die inbox binnengekomen is gesorteerd en opgeschoond wordt. Er gaat dan als het ware een grove borstel doorheen die alle relevantie informatie doorzet naar de ‘harde schijf’ ofwel het ‘denkende’ deel van je hersenen; de prefrontale- of neocortex. Dit zorgt voor hernieuwde scherpte en fitheid als je weer wakker. Daarnaast zorgt een powernap voor extra energie voor je spieren en krijgt je motorische geheugen een boost, deze verbetert met een factor vijf. Artsen – die vaak motorisch uitdagende handelingen moeten verrichten – presteren hierdoor vijf keer scherper als ze van tevoren een powernap hebben gedaan.’ 

Dutjes zijn goed voor de gezondheid

Daarnaast zorgt het doen van dutjes ook voor een aantal gezondheidsvoordelen. Wouterson: ‘Je wordt gezonder ouder als je regelmatig dutjes doet. Zo heb je minder kans op cardiovasculaire aandoeningen en gaat ook de kans op diabetes type 2 en hart- en vaatziektes omlaag. Genoeg reden dus om dagelijks te dutten!’ 

Powernappen kun je leren

Maar wat als het niet lukt of je over het algemeen al slaapproblemen hebt? Is het dan nog handig om te powernappen? ‘Mensen die zeggen dat ze niet kunnen powernappen vraag ik altijd of ze hebben leren fietsen of autorijden. Als het antwoord daarop ja is, kun je ook leren powernappen. Het gaat voor een groot deel ook om mindset en hoe de omgeving is ingericht. Als je binnen een bedrijfsorganisatie werkt waar powernaps gezien worden als lui, is de kans dat je het zal doen heel klein. Maar als je kijkt naar bedrijven als Google en Volkswagen, waar speciaal recovery rooms zijn ingericht voor de medewerkers, wordt dat ineens een stuk aantrekkelijker. Er is genoeg wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat dutjes productiviteit en effectiviteit verbeteren en dat er minder fouten gemaakt worden,’ aldus Wouterson. 

Geen dutjes bij slaapproblemen

‘Als je slaapproblemen hebt zijn dutjes echter uit den boze,’ zegt Wouterson. ‘Volgens het Trimbos-instituut is ongeveer zestig procent van de Nederlanders niet tevreden over hun eigen slaapkwaliteit en heeft een derde slaapproblemen. Als je moeite hebt met inslapen, doorslapen, altijd vroeg wakker wordt of op een andere manier moeite ervaart met slapen moet je geen dutjes doen. Die dutjes verlagen de slaapdruk: het mechanisme dat ervoor zorgt dat je goed in- en doorslaapt.’ 

 

Waarom 737 rompen in treinen worden afgeleverd bij de Boeing-fabriek

Op bepaalde markten concurreren luchtvaartmaatschappijen en treinmaatschappijen rechtstreeks met elkaar om passagiers. In andere domeinen speelt de spoorweg echter een cruciale rol om vliegtuigen in de lucht te krijgen. Concreet geldt dit voor de productie van de populaire Boeing 737-familie, waarvan de rompen per spoor naar de fabriek worden vervoerd. Maar waarom is dit het geval?

Een treinlading Boeing 737-rompen op weg naar Renton, Washington. 

De route

De noodzaak voor Boeing om zijn 737 rompen per spoor te vervoeren, komt neer op de locatie waar ze zijn vervaardigd. Dit is met name een rol die wordt vervuld door Spirit AeroSystems, die de rompen produceert voordat ze naar Boeing worden gestuurd om zich bij de assemblagelijn te voegen. Spirit is echter gevestigd in Wichita, Kansas, terwijl de 737-fabriek van Boeing in Renton, Washington staat.

Dit is een afstand van ongeveer 2.900 km en levert dus logistieke hoofdpijn op voor de betrokken bedrijven. Het vliegen met de rompen in grotere vrachtvliegtuigen zou snel zijn, maar beperkt in zijn capaciteit. Evenzo kunnen gespecialiseerde vrachtwagens slechts één enkele romp tegelijk vervoeren, en dit is een zeer langzaam proces . Dit zou de productiecyclus van het vliegtuig vertragen.

Als zodanig is het vervoer van de rompen per spoor het beste compromis in termen van snelheid en de capaciteit om er meer dan één tegelijk te vervoeren. De rompen maken deel uit van een veel grotere vracht, die BNSF van Wichita naar Renton vervoert. In 2013 maakten 35 rompen per maand deze gigantische treinreis door het hele land.

Een lange geschiedenis van leveringen per spoor

Interessant is dat de 737 niet het enige Boeing-vliegtuig is waarvoor de spoorweg een cruciaal onderdeel van het logistieke proces is geweest. Railway Age merkt inderdaad op dat Boeing sinds de jaren zestig rompen en andere componenten per spoor vervoert.

Naast het aannemen van leveringen vanuit Wichita, heeft Boeing in het verleden ook onderdelen per spoor laten vervoeren vanuit faciliteiten in Texas. Evenzo was Renton niet de enige bestemming voor deze op rai gebaseerde zendingen, en sommige gingen ook naar de fabriek in Everett, Washington.

Deze praktijk begon met de 707 met vier motoren en de 777 met twee gangpaden is ook het onderwerp geweest van dergelijke leveringen. De 737 is echter de meest voorkomende begunstigde van de service geworden. In februari 2018 arriveerde de romp van de 10.000e productie per spoor in Renton.

Ontsporing leidt tot zes sloopwerkzaamheden

Het vervoer van 737 rompen per spoor is grotendeels een praktische oplossing gebleken voor de logistieke realiteit om ze van Wichita naar Renton te brengen. Een incident in 2014 veroorzaakte echter aanzienlijke problemen voor zowel Boeing als Montana Rail Link. Concreet meldt dat in juli van dat jaar de trein in kwestie ontspoorde in de buurt van Superior, Montana.

Bij dit incident kwamen 19 van de 90 goederenwagons van de trein van de rails, waaronder drie met 737 rompen. De locatie van de spelt ontsporing was bijzonder lastig, aangezien het plaatsvond op de top van een rivieroever. Dit zorgde ervoor dat een deel van de rompen van de oever naar de Clark Fork River gleed. Gelukkig raakte niemand gewond bij het incident.

De rompen liepen hierdoor echter aanzienlijke schade op, waarbij er één zelfs in twee brak. Als zodanig moesten ze volgens The Seattle Times voor het einde van de maand worden gesloopt . Boing produceerde destijds 42737's per maand, wat betekent dat het incident in juli 2014 ongeveer 14% van zijn capaciteit heeft weggevaagd.