Wat gebeurt er in je hoofd bij migraine?
Sterretjes in allerlei kleuren, misselijkheid, overgevoeligheid voor licht en geluid en bonkende koppijn: hallo migraine. Wat veroorzaakt deze ellende?
'De eerste keer dat ik een aura had, kan ik me nog goed herinneren. Het was net alsof ik in een gloeilamp keek’, vertelt Gisela Terwindt, neuroloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Terwindt is specialist op het gebied van hoofdpijn en heeft ook zelf af en toe last van migraine.
Migraine veroorzaakt sterretjes en helse hoofdpijn
Ongeveer twee miljoen Nederlanders lopen rond met die aandoening. Bij eenderde begint de aanval met een aura. Ze zien sterretjes, zigzaglijnen en kleuren en soms is het net alsof ze in de felle zon hebben gekeken.
Voor het overige deel begint de aanval met helse hoofdpijn: een bonkende pijn aan één kant van het hoofd. Daarnaast kan iemand behoorlijk misselijk worden, tot overgeven toe, of overgevoelig zijn voor licht en geluid. ‘Op zo’n manier dat je het liefst in je bed ligt met de gordijnen dicht’, zegt Terwindt. De hoofdpijn kan tot wel drie dagen aanhouden. Allesbehalve fijn. Wat gebeurt er in je hoofd tijdens zo’n aanval?
Geen bewijs dat stress de oorzaak is
De meeste migrainepatiënten krijgen gemiddeld één keer per maand een aanval. Ze noemen stress, alcohol, chocola of kaas vaak als boosdoeners. Maar dat lijkt een misverstand: er is nog geen bewijs dat je een migraineaanval krijgt van bepaald eten of stress. Je kunt wel trek krijgen in bepaald voedsel of stress ervaren aan het begin van de migraine.
‘Voordat je hoofdpijn krijgt, is de aanval eigenlijk al begonnen’, legt Terwindt uit. ‘Vergelijk het met een vrouw die trek krijgt in chocolade of snoep vlak voordat ze ongesteld wordt. Niemand zal zeggen: ik ben ongesteld geworden omdat ik een zak Engelse drop at.’
Stress en eten spelen waarschijnlijk dus geen uitlokkende rol. Wat dan wel? Deskundigen denken dat vrouwelijke hormonen er iets mee te maken hebben. Migraine komt bij vrouwen namelijk drie keer zo vaak voor als bij mannen. En vrouwen die migraine hebben, krijgen vaak aanvallen tijdens hun menstruatie en eisprong.
Migraine zit in de genen
Maar de belangrijkste veroorzaker van migraine zit in de genen. Terwindt: ‘Dat mijn dochter migraine heeft, betekent dat ze het van iemand geërfd moet hebben. Van mij waarschijnlijk. Twintig à dertig genen zorgen er samen voor dat ze gevoelig is voor het krijgen van migraineaanvallen. Welke genen dat zijn, weten we nog niet. Wel hebben we inmiddels ruim vijftig plekken in het DNA gevonden die mensen gevoeliger maken voor migraine.’
Hoofdpijn ontstaat in de vijfde hersenzenuw
Onderzoekers weten wel steeds beter wat er in het brein gebeurt als migraine toeslaat. De aanval begint als bepaalde delen van de hersenen overmatig geprikkeld raken. Hierdoor ontstaat een tijdelijke ontregeling, een soort kortsluiting.
De typische migrainehoofdpijn komt door de activatie van de vijfde hersenzenuw. Die zit in de hersenstam en heeft uitlopers naar de hersenvliezen die om het brein heen liggen. Bij de activatie komen allerlei ontstekingsstoffen vrij in de hersenvliezen. Die werken in op de pijnzenuwen. Gevolg: bonkende koppijn.
Bij de mensen die voorafgaand aan de aanval een aura zien, kan dat verschijnsel aan de basis liggen van de overprikkeling. ‘Bij een aura zijn zenuwcellen in de hersenen een korte tijd heel actief, waarna ze uitgeput raken en even niks meer kunnen’, legt Terwindt uit. ‘Het gebied in de hersenen waarmee je ziet, is hier het meest gevoelig voor.’
Onderzoek moet medicijnen overbodig maken
Omdat er nog zo weinig bekend is over het ontstaan van migraineaanvallen, is het lastig om ze te voorkomen. Er bestaan preventieve medicijnen, maar die zijn bij lange na niet perfect. Ze werken bijvoorbeeld alleen bij een klein deel van de patiënten of hebben vervelende bijwerkingen.
Om meer passende behandelingen te kunnen ontwikkelen start het LUMC dit jaar een onderzoek waar migrainepatiënten thuis aan kunnen meewerken. ‘We geven patiënten apparatuur mee naar huis, zodat ze daar hun hersenactiviteit kunnen meten’, zegt Terwindt. ‘Het zou ideaal zijn als we kunnen zien wat er precies gebeurt in de hersenen, zodat we een aanval vroeg herkennen en op dat moment kunnen ingrijpen. Als dat mogelijk wordt, hebben we in de toekomst misschien al die medicijnen ook niet meer nodig.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten