Hoe schadelijk is suiker voor je gezondheid?

Enige tijd geleden verscheen een nieuw rapport over suiker van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Dat zette de suikertaks weer op de politieke agenda. Hoe slecht is suiker eigenlijk voor je?

Om te beginnen: suiker an sich is niet slecht voor je. Je hebt het goedje nodig om te kunnen denken en bewegen. Echter, te veel suiker kan wel slecht voor je zijn en leiden tot ernstige lichamelijke klachten. Suiker is niet meer weg te denken uit ons dagelijks voedsel. Niet alleen voor de hand liggende etenswaren als frisdrank en snoep, maar ook brood, vlees, kant-en-klaarmaaltijden, sauzen en nog veel meer producten bevatten suiker om de smaak te verbeteren.

Korte suikerketens

Suikers zijn enkelvoudige koolhydraten. De complexe koolhydraten die je binnenkrijgt door het eten van bijvoorbeeld groenten, fruit en peulvruchten bestaan uit lange suikerketens. Het duurt een tijd voordat deze ketens zijn afgebroken tijdens de spijsvertering, waardoor het lichaam langer van energie wordt voorzien.

De keten van bewerkte suikers is veel korter en daardoor worden de suikers veel sneller afgegeven aan het bloed en ontstaat er een suikerpiek. De alvleesklier moet vervolgens veel insuline produceren om de bloedsuikerspiegel weer stabiel te krijgen. Aangezien ons lichaam niet ontworpen is om grote hoeveelheden suiker te verwerken, kunnen er gezondheidsproblemen ontstaan.

Suiker …

• is schadelijk voor de lever. Aan frisdranken, snoep en veel kant-en-klare producten wordt veel fructose (in de volksmond ook wel ‘vruchtensuiker’ genoemd) toegevoegd en omdat het lichaam dat niet zomaar kan gebruiken, moet het door de lever eerst worden omgezet in glucose. Bij veel fructosegebruik kan het orgaan overbelast raken en een schadelijke leververvetting ontstaan. Fructose is van nature te vinden in fruit. Hierin is het niet schadelijk, omdat het hier gaat om kleine hoeveelheden.

• veroorzaakt diabetes type 2: als je veel suiker eet, kan er insulineresistentie ontstaan. Het lichaam moet steeds meer insuline produceren om hetzelfde effect te bereiken. Na een tijd worden de cellen ongevoelig voor insuline en dat is een voorloper van diabetes type 2.

• vergroot de kans op hartfalen: suiker heeft een negatieve invloed op de pompwerking van het hart.

• verhoogt de bloeddruk: door een te grote inname van suiker kan er overgewicht ontstaan en dat is een grote risicofactor voor hoge bloeddruk. Dat kan weer leiden tot hart- en vaatziekten.

• verhoogt het risico op kanker: insuline is een hormoon dat de groei van cellen reguleert. Hierdoor geloven veel onderzoekers dat constant verhoogde insulinegehaltes kunnen bijdragen aan het ontstaan van kanker.

• zorgt voor vermoeidheid: het blijkt dat het 30 minuten duurt voordat een energiepiek door suiker verandert in vermoeidheid. Door deze energieschommelingen krijg je opnieuw zin in suiker en beland je in een vicieuze cirkel. Suiker activeert ook de aanmaak van serotonine, een stofje dat de slaap reguleert en ook invloed heeft op vermoeidheid.

Suikerconsumptie daalt

Sinds 1987 vraagt het RIVM iedere paar jaar aan tienduizenden Nederlanders tot tachtig jaar bij te houden wat ze eten. En wat blijkt uit deze peiling: ondanks het enorme en toenemende aanbod van suikerhoudende snacks en ander voedsel daalt de suikerconsumptie gestaag. Ter illustratie: in 2012 aten we jaarlijks 26 kilo toegevoegde suiker, vier jaar later was dat 22 kilo. Daarmee staan we nog steeds wel hoog in de internationale ranglijsten. Volgens onderzoeksbureau Euromonitor International worden we alleen afgetroefd als zoetekauwen door de Amerikanen en de Duitsers.

In welke producten zitten de meeste toegevoegde suikers?

1. Suiker en snoepgoed: 28,1%
2. Non-alcoholische dranken: 23,6%
3. Koek en gebak: 19%
4. Zuivel: 13,6%
5. Sauzen en smaakversterkers: 6,8% 
6. Brood, granen, rijst & pasta: 3%
7. Alcoholische dranken: 1,3%
8. Overige: 4,6%

Toegevoegde suikers zijn suikers die worden toegevoegd tijdens de bereiding van voedingsmiddelen, zowel in de fabriek als thuis. Voorbeelden daarvan zijn sacharose, dextrose, glucose-fructosestroop en honing.

Suiker = suiker

Zoals boven beschreven komen de meeste toegevoegde suikers die we dagelijks binnenkrijgen uit suiker zelf, snoep en niet-alcoholische dranken. Populaire suikervervangers als kokosbloesemsuiker en ahorn- of agavesiroop mogen dan een stuk gezonder klinken, dat zijn ze zeker niet. Het maakt voor de verwerking in het lichaam namelijk niet uit of je een suikerklontje eet of een banaan. De suiker erin is hetzelfde. Dat je toch beter voor de banaan kunt kiezen, zit hem in het feit dat een banaan meer gezonde voedingsstoffen bevat zoals vezels, kalium en vitamine B.

Suiker is overigens ook verslavend. Bij het eten van suiker komt dopamine vrij in de hersenen wat zorgt voor een blij gevoel. Net als met andere drugs heb je steeds meer suiker nodig om hetzelfde blije gevoel te ervaren. Als je veel suiker eet en daarmee wilt stoppen, is de kans groot dat je afkickverschijnselen als trillen en angst ontwikkelt!

Suikeroverdosis

Uit de Voedselconsumptiepeiling van het RIVM blijkt dat op het platteland meer suiker wordt gegeten. Én dat jongens tussen de negen en dertien jaar de grootste suikereters van Nederland zijn. Zij werken gemiddeld 88 gram toegevoegde suiker per dag naar binnen. Vrouwen tussen de 70 en 79 jaar eten met minder dan 40 gram per dag het minst daarvan. En mocht je opa en oma de schuld willen geven van je stuiterende kleuter na een logeerpartijtje omdat zij alle snoep in huis aan je kind hebben gevoerd? Die boost aan energie is helaas niet te wijten aan een suikeroverdosis. Dat suiker leidt tot hyperactiviteit is namelijk nooit wetenschappelijk bewezen.

Suiker en overgewicht

Anders dan je misschien zou verwachten, gebruiken Nederlanders met overgewicht minder suiker dan de rest van de bevolking. Misschien durven ze in de peiling niet helemaal eerlijk te zijn over hun gebruik of eten ze minder suiker omdat ze wat kilo’s kwijt willen. De Wereldgezondheidsorganisatie raadt mensen dan wel aan om de inname van suiker te beperken, maar zegt tegelijkertijd dat het verband tussen suiker en overgewicht niet onomstotelijk vaststaat. Dikker word je namelijk ook van andere koolhydraten en vet.

De Nederlandse Gezondheidsraad dringt er wel op aan om minder suikerhoudende dranken te nuttigen. Die verhogen namelijk bewezen het risico op overgewicht en diabetes. Overgewicht is een groeiend probleem in Nederland en er is steeds meer bewijs voor dat mensen door prijsmaatregelen minder ongezonde producten kopen en eten. De raad ziet daarom een suikertaks als middel om dat doel te bereiken.

Minder suiker

Wil je gezonder gaan eten? Het helpt om deze 3 stappen te zetten:

🍰 1. Maak je doel concreet. Bijvoorbeeld: ik neem geen koekje meer bij de thee.
🍭 2. Stel vast waarom je het belangrijk vindt om gezonder te gaan eten. Bijvoorbeeld: ik wil het goede voorbeeld geven aan mijn kind.
🍫 3. Bedenk van te voren al het alternatief. Bijvoorbeeld: ALS ik trek heb in een koekje, DAN neem ik een rijstwafel.