De geschiedenis van de koplamp

Tegenwoordig zien we door alle ledjes de auto niet meer. Honderd jaar geleden was dat wel anders, toen had je twee lantaarntjes aan je auto hangen. We schijnen eens wat licht op de koplamp, wat voor lichtpuntjes hadden we vroeger en wat gaan we in de toekomst zien?

De elektrische koplamp

De elektrische koplamp zoals we die nou nog steeds zien, bestaat pas sinds 1911. Daarvoor moest je het doen met kaarsjes. Die waren niet zozeer bedoeld om in het donker te kunnen kijken, maar eerder om gezien te worden. Om geen koetsen en paarden omver te rijden en Russische taferelen te voorkomen, werden betere lichtbronnen ontwikkeld. Acetyleen- en koolstoflampen waren feller en gaven meer licht, maar waren nog steeds niks in vergelijking met de elektrische lamp. In 1911 pakte Cadillac dat primeurtje. Bosch was in 1913 de eerste die de elektrische lamp koppelde aan een generator en regelaar. De koplamp was geboren.

Meedraaiende verlichting

Vooral de Amerikanen waren bezig met autoverlichting. In 1917 was het Cadillac die kwam met bedienbare dimlichten om vervolgens een jaar later de bochtverlichting te introduceren. In 1935 was het merk Tatra degene die de meedraaiende koplamp bedacht. Tatra’s hadden drie koplampen waarvan de middelste meedraaide met de wielen. Cadillac moest snel weer iets bedenken om Tatra de baas te zijn en kwam in ’38 met de mistlamp. Buick gaf de Y-Job datzelfde jaar automatisch openklappende koplampen mee en bedacht knipperlichten.

Halogeen en Xenon

Vijftig jaar geleden werd de gloeilamp in de auto vervangen door de halogeenlamp. De bekende H1-lampen waren daar, Cadillac voegde daar in 1964 de eerste lichtsensor aan toe. Vervolgens was het even stil totdat BMW in 1991 de 7-serie onthulde. Het was de eerste auto met Xenon koplampen. Japan en Europa waren meteen om, Amerika wachtte tot 1996 toen de Lincoln Mark VIII de eerste Amerikaan was met zogenaamde HID-verlichting.

Onderdeel van ontwerp

Vanaf daar werd verlichting ook een essentieel onderdeel van het auto-ontwerp. Waar koplampen vroeger veelal rond waren, gingen designers spelen met vormen en werd de koplamp in de auto verwerkt. Glas werd vervangen door plastic, BMW deed iets met angel-eyes, velen iets met klapkoplampen en de gekke Fransen vonden het nuttig om tot 1993 de gele koplampen te verplichten.

Ledjes

De laatste tien jaar is LED helemaal je-van-het. De LED heeft als voordeel een laag energieverbruik en een lange levensduur. Audi is als veelverbruiker van deze kerstboomverlichting een goed voorbeeld. Het LED-dimlicht was eerst, daarna voegde het merk in 2008 daar het grootlicht aan toe. De R8 was de eerste auto met volledige LED-koplampen, en de A8 was na zijn facelift ook de eerste met Matrix-LED’s. De opkomst van computertechniek maakte dat auto’s ook slimmer werden. Intelligente systemen werden bedacht om grootlicht automatisch aan te laten gaan wanneer nodig. Voetgangers en overstekende dieren kunnen met de huidige techniek rekenen op een lichtbundel die zich op hen aanpast. Maar ook dieven vinden koplampen leuk en jatten erop los.

The future of light

Wat we in de toekomst gaan zien op het gebied van verlichting? De LED wordt doorontwikkeld en op termijn waarschijnlijk vervangen door zogenaamde OLED’s. Hierdoor kan de fabrikant verlichting nog beter in het design integreren omdat vorm en kleur aanpasbaar zijn. BMW speelt met laser als alternatief en hoopt dat over twee jaar te kunnen gebruiken. Of krijgen we magnetronlampen? Camera’s krijgen ook een alsmaar dominantere rol in de auto, infraroodcamera’s laten je nu al in het donker kijken, als we dat samenvoegen met autonoom rijden hebben we in de toekomst misschien wel helemaal geen koplampen meer nodig?

 

Uitvindster van de ruitenwisser

Uitvindster van de allereerste ruitenwisser: Mary Anderson

We vinden het allemaal heel normaal; bij autorijden met slecht weer gebruik je je ruitenwissers; bij zware regenval zet je ze op maximale snelheid en bij motregen op interval.

Wanneer de voorruit zo vies is dat er niet meer doorheen te kijken valt, is deze weer schoon met 1 druk op de knop. Dat wil zeggen als de ruitenvloeistof is bijgevuld.

Soorten en maten ruitenwissers

De ruitenwisser is er in allerlei soorten en maten:

• 1, 2 of 3 ruitenwisser(s)
• aan de bovenkant gemonteerd
• links of rechts draaiend
• van binnen naar buiten of andersom
• En laten we de ruitenwisser voor de achterruit niet vergeten.

Diversiteit aan montage van ruitenwissers (Bron afbeeldingen: Wikipedia)

Over het algemeen laten de meeste autorijders de ruitenwissers vervangen bij een gecertificeerde autogarage, maar je kunt er ook voor kiezen ze zelf aan te schaffen en te monteren. Koop ze niet bij een straatventer.

Koop je ruitenwissers niet bij een straatventer als je ze zelf wilt vervangen.

De uitvindster van de ruitenwisser

Maar wie heeft de ruitenwisser eigenlijk uitgevonden. Opmerkelijk genoeg was dat een vrouw, Mary Anderson (1866 – 1953) geboren en getogen in Birmingham, Alabama (VS). Zij ontwikkelde en patenteerde de allereerste handmatige ruitenwisser in 1903.

Dit is haar verhaal

Trolleys hadden in 1903 soms geen ramen en zeker geen ruitenwissers

Op een ijskoude dag in 1903 bracht Mary Anderson een bezoek aan New York City. Ze nam de ‘Trolley’ om zoveel mogelijk in een kort tijdsbestek van de stad te kunnen zien. Vanwege het slechte weer en de sneeuwval was het lastig naar buiten kijken door de raampjes.

Het viel Mary op dat de bestuurder van de Trolley ook problemen had met het zicht. Om de paar minuten moest hij zijn arm naar buiten steken en de voorruit sneeuwvrij maken. Soms was het zo erg dat met zijn hoofd uit het raam moest hangen om te zien wat er zich buiten afspeelde voor zijn Trolley. Dit zette haar aan het denken hoe ze het voor de Trolley bestuurder makkelijker kon maken. Maar ook hoe ze warm konden blijven in de Trolley in plaats van om de paar minuten het raam te moeten openzetten.

Patent op de ruitenwisser

Ze ging naar huis en begon met het op papier zetten van haar ideeën voor een ruitenwisser. Ze werkte een apparaat uit dat aan de buitenkant van de Trolley gemonteerd kon worden, met een verlengde stokarm eraan die de viezigheid van de voorruit kon verwijderen. In de Trolley zat een hendel die de bestuurder zou gebruiken om de arm heen en weer te laten bewegen. Op die manier was er beter zicht en hoefde de bestuurder geen halsbrekende toeren te verrichten.

Mary vroeg patent aan voor deze allereerste ruitenwisser in 1903 en probeerde haar idee bij verschillende fabrikanten naar binnen te krijgen. Echter niemand had veel interesse in haar uitvinding. De waarde werd er niet van ingezien en men was bang dat die bewegende arm teveel af zou leiden.

Mary was haar tijd voor(r)uit

In het begin van de 20ste eeuw reden de auto’s tamelijk langzaam waardoor velen niet eens een voorruit hadden. En mensen buiten de grote steden hadden nog geen auto. Daarnaast was veiligheid nog geen punt tot aan de jaren ’50 (uitvinding van de stoelriem en betere autoremmen).

Mary’s uitvinding raakte in de vergetelheid en haar patent verviel. Anderen konden daardoor haar idee kopiëren en verkopen aan fabrikanten. Mary was haar tijd ver vooruit.

Russische ruitenwissers

In Rusland vind je hier en daar nog steeds ‘die-hards’ die de handmatige ruitenwisser gebruiken.

Bekijk deze hilarische video. Je hebt er wel een bijrijder voor nodig. Ga dit niet zelf proberen op de (snel)weg.

Laat je ruitenwissers vervangen door een specialist. Ga veilig de weg op!

Zelfvertrouwen is een spier (en zó train je die)

Zelfvertrouwen is een spier (en zó train je die)

We hebben allemaal baat bij een lekkere dosis bravoure, maar voor sommige mensen is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Goed nieuws, want volgens Career Contessa is zelfvertrouwen een vaardigheid die je zélf kan trainen. Benieuwd hoe? Deze vier tips helpen je op weg!

Geloven in jezelf is geen gelopen race, maar juist iets wat je zélf moet blijven onderhouden. En of je nou stijf staat van de puberale hormonen of niet: twijfel en onzekerheid zijn van alle leeftijden. Gelukkig zijn er een paar concrete trucjes die je helpen om jouw vertrouwen in jezelf verder te ontwikkelen. Volgens de site Career Contessa werkt je zelfvertrouwen als een spier, en valt het dus te trainen. Als jij je zekerder wil voelen over jezelf, spendeer dan niet al je tijd in de sportschool, maar steek je energie in het flexen van je figuurlijke confidence muscle

1. Schrijf je successen op

Vergeet niet stil te staan bij je behaalde successen. Ondanks dat de huidige pandemie onze gehaaste samenleving wat heeft ontwricht, lijkt het credo on to the next nog steeds mens eigen. Altijd maar denken aan de volgende stap kan ten koste gaan van je zelfbeeld, je bent immers bezig met wat er nog níet goed gaat of wat nog níet af is – en dat is zonde! Gelukkig is er een alternatieve manier van denken die je eigenwaarde een boost geeft. Reflecteer op wat je al wel hebt bereikt! Schrijf bijvoorbeeld elke vrijdag op welke successen je die week hebt behaald. Ben je toch al fan van lijstjes sinds je Francine Oomen-verslaving van weleer (Lena Lijstje anyone?), dan is dit een kleine stap. Voelt dit voor jou wat onnatuurlijk aan, dan is er een alternatief. In plaats van je agenda alleen te gebruiken voor wat er nog komen gaat, kan je ook eens in de zoveel dagen terugbladeren naar wat je al wel allemaal hebt afgekregen.

2. Leer iets nieuws

De euforie die je voelt als je iets nieuws onder de knie hebt, kan een lekkere ruggensteun zijn voor je zelfvertrouwen. En je hoeft echt niet meteen met Russisch of moderne filosofie te beginnen, het kan ook iets minder tijdrovends zijn, zoals een nieuw receptje uitproberen. Zelfs als je eerste baksel compleet aangebrand is, is er nog geen man overboord. De volgende keer probeer je een no-bake recept of iets anders. Juist door af en toe flink te falen, leer je veel. Kies daarom juist iets waarvan je stiekem denkt dat jouw kracht er niet ligt. Misschien hou je er wat figuurlijke spierpijn in je confidence muscle aan over, maar: no pain no gain.

3. Gebruik een totem

Dit is een tip waarbij je in eerste instantie misschien even met je ogen rolt, maar als ze weer recht in je oogkas zitten, sta dan open voor het volgende idee: draag iets kleins bij je dat je op een onzeker moment even kan aanraken. Volgens Career Contessa is een fysiek voorwerp, zoals een gelukspoppetje, een goede herinnering voor je brein dat lastige obstakels te overwinnen zijn. Juist omdat zelfverzekerd zijn niet altijd vanzelf gaat, en self doubt verlammend kan zijn voor je hoofd en lijf, is het handig om iets tastbaars bij je te dragen. Kies iets wat voor jou een symbolische betekenis heeft en pak het erbij als je merkt dat je overprikkelt raakt. Daarnaast is iets kleins omhanden hebben zeker een bonus voor mensen die rusteloze handjes hebben waar geen bierviltje of foldertje veilig bij is. 

4. Spreek het stemmetje in je hoofd tegen

Vaak ben je jouw eigen grootste criticus. Aan de ene kant zijn twijfels gezond. Aan de andere kant kunnen ze je in de weg gaan staan. De kunst is om te accepteren dat negatieve gedachten er zijn, maar jezelf aan te leren om ze onder controle te krijgen. Zoals ze het in app 'Headspace' zeggen, kun je je gedachten zien als auto's op een snelweg: jij bent slechts een toeschouwer van de voorbij razende voertuigen.

Zowel negatieve als positieve gedachtes mogen er zijn, het is alleen belangrijk hoe jíj ermee omgaat. Career Contessa adviseert om het beestje een naam te geven. Ontken haar bestaan niet, maar baken haar af als iets dat losstaat van jezelf, en waar je dus tegenin kan gaan. Ook kan je jezelf de volgende vragen stellen: geeft die twijfel een realistisch beeld van mij? En: is dit een productieve gedachte? Is het antwoord op beide vragen 'nee', spreek haar dan aan op haar roekeloze rijgedrag - om in de auto-analogie te blijven. "Nou Joke, zo kan-ie wel weer. Ga nou maar weer braaf rechts rijden." Als jij je grootste criticus hebt tegengesproken, wat let je dan om dat ook te doen bij kritiek van buiten je eigen hersenpan?

Wat gebeurt er in je hoofd bij migraine?

Sterretjes in allerlei kleuren, misselijkheid, overgevoeligheid voor licht en geluid en bonkende koppijn: hallo migraine. Wat veroorzaakt deze ellende?

'De eerste keer dat ik een aura had, kan ik me nog goed herinneren. Het was net alsof ik in een gloeilamp keek’, vertelt Gisela Terwindt, neuroloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Terwindt is specialist op het gebied van hoofdpijn en heeft ook zelf af en toe last van migraine.

This content is imported from {embed-name}. You may be able to find the same content in another format, or you may be able to find more information, at their web site.

Migraine veroorzaakt sterretjes en helse hoofdpijn

Ongeveer twee miljoen Nederlanders lopen rond met die aandoening. Bij eenderde begint de aanval met een aura. Ze zien sterretjes, zigzaglijnen en kleuren en soms is het net alsof ze in de felle zon hebben gekeken.

Voor het overige deel begint de aanval met helse hoofdpijn: een bonkende pijn aan één kant van het hoofd. Daarnaast kan iemand behoorlijk misselijk worden, tot overgeven toe, of overgevoelig zijn voor licht en geluid. ‘Op zo’n manier dat je het liefst in je bed ligt met de gordijnen dicht’, zegt Terwindt. De hoofdpijn kan tot wel drie dagen aanhouden. Allesbehalve fijn. Wat gebeurt er in je hoofd tijdens zo’n aanval?

Geen bewijs dat stress de oorzaak is

De meeste migrainepatiënten krijgen gemiddeld één keer per maand een aanval. Ze noemen stress, alcohol, chocola of kaas vaak als boosdoeners. Maar dat lijkt een misverstand: er is nog geen bewijs dat je een migraineaanval krijgt van bepaald eten of stress. Je kunt wel trek krijgen in bepaald voedsel of stress ervaren aan het begin van de migraine.

Ad

LEARN MORE

‘Voordat je hoofdpijn krijgt, is de aanval eigenlijk al begonnen’, legt Terwindt uit. ‘Vergelijk het met een vrouw die trek krijgt in chocolade of snoep vlak voordat ze ongesteld wordt. Niemand zal zeggen: ik ben ongesteld geworden omdat ik een zak Engelse drop at.’

Vrouwen hebben vaker last van migraine tijdens de eisprong en menstruatie

Stress en eten spelen waarschijnlijk dus geen uitlokkende rol. Wat dan wel? Deskundigen denken dat vrouwelijke hormonen er iets mee te maken hebben. Migraine komt bij vrouwen namelijk drie keer zo vaak voor als bij mannen. En vrouwen die migraine hebben, krijgen vaak aanvallen tijdens hun menstruatie en eisprong.

Migraine zit in de genen

Maar de belangrijkste veroorzaker van migraine zit in de genen. Terwindt: ‘Dat mijn dochter migraine heeft, betekent dat ze het van iemand geërfd moet hebben. Van mij waarschijnlijk. Twintig à dertig genen zorgen er samen voor dat ze gevoelig is voor het krijgen van migraineaanvallen. Welke genen dat zijn, weten we nog niet. Wel hebben we inmiddels ruim vijftig plekken in het DNA gevonden die mensen gevoeliger maken voor migraine.’

ADVERTENTIE - LEES HIERONDER VERDER

Hoofdpijn ontstaat in de vijfde hersenzenuw

Onderzoekers weten wel steeds beter wat er in het brein gebeurt als migraine toeslaat. De aanval begint als bepaalde delen van de hersenen overmatig geprikkeld raken. Hierdoor ontstaat een tijdelijke ontregeling, een soort kortsluiting.

De typische migrainehoofdpijn komt door de activatie van de vijfde hersenzenuw. Die zit in de hersenstam en heeft uitlopers naar de hersenvliezen die om het brein heen liggen. Bij de activatie komen allerlei ontstekingsstoffen vrij in de hersenvliezen. Die werken in op de pijnzenuwen. Gevolg: bonkende koppijn.

123ducuGetty Images

Bij de mensen die voorafgaand aan de aanval een aura zien, kan dat verschijnsel aan de basis liggen van de overprikkeling. ‘Bij een aura zijn zenuwcellen in de hersenen een korte tijd heel actief, waarna ze uitgeput raken en even niks meer kunnen’, legt Terwindt uit. ‘Het gebied in de hersenen waarmee je ziet, is hier het meest gevoelig voor.’

Onderzoek moet medicijnen overbodig maken

Omdat er nog zo weinig bekend is over het ontstaan van migraineaanvallen, is het lastig om ze te voorkomen. Er bestaan preventieve medicijnen, maar die zijn bij lange na niet perfect. Ze werken bijvoorbeeld alleen bij een klein deel van de patiënten of hebben vervelende bijwerkingen.

This content is imported from {embed-name}. You may be able to find the same content in another format, or you may be able to find more information, at their web site.

Om meer passende behandelingen te kunnen ontwikkelen start het LUMC dit jaar een onderzoek waar migrainepatiënten thuis aan kunnen meewerken. ‘We geven patiënten apparatuur mee naar huis, zodat ze daar hun hersenactiviteit kunnen meten’, zegt Terwindt. ‘Het zou ideaal zijn als we kunnen zien wat er precies gebeurt in de hersenen, zodat we een aanval vroeg herkennen en op dat moment kunnen ingrijpen. Als dat mogelijk wordt, hebben we in de toekomst misschien al die medicijnen ook niet meer nodig.’