Warme winters: wat zijn de gevolgen?
In Nederland worden tegenwoordig in december weleens temperaturen gemeten die je vroeger in april had. Daardoor staan planten steeds vroeger in bloei. Moeten we blij zijn dat de natuur eerder kleur krijgt?
Dat bomen te vroeg groen kleuren en in bloei komen is een gevolg van klimaatverandering. Rob Sluijter, klimatoloog bij het KNMI, geeft twee voorbeelden van de temperatuurstijging tot nu toe. Voor hem betekent rokjesdag (het moment waarop alle vrouwen hun blote benen weer laten zien) de eerste dag in het jaar waarop een temperatuur van twintig graden Celsius wordt bereikt. Die grens gebruikt het KNMI voor ‘een warme dag’.
‘Een halve eeuw geleden viel de eerste warme dag in het zuidoosten van het land gemiddeld rond 14 april. Inmiddels is dat gemiddeld 9 april’, zegt Sluijter. Het noordwesten blijft langer koud, door de koelte van de Noordzee. ‘Daar lag de eerste warme dag rond 9 mei. Inmiddels is dat 24 april geworden. De verschuiving is daar groter doordat klimaatverandering ook het zeewater opwarmt.’
Het groeiseizoen in Nederland duurt steeds langer
In Nederland worden tegenwoordig in december weleens temperaturen gemeten die je vroeger in april had. Daardoor staan planten steeds vroeger in bloei. Moeten we blij zijn dat de natuur eerder kleur krijgt?
Dat bomen te vroeg groen kleuren en in bloei komen is een gevolg van klimaatverandering. Rob Sluijter, klimatoloog bij het KNMI, geeft twee voorbeelden van de temperatuurstijging tot nu toe. Voor hem betekent rokjesdag (het moment waarop alle vrouwen hun blote benen weer laten zien) de eerste dag in het jaar waarop een temperatuur van twintig graden Celsius wordt bereikt. Die grens gebruikt het KNMI voor ‘een warme dag’.
‘Een halve eeuw geleden viel de eerste warme dag in het zuidoosten van het land gemiddeld rond 14 april. Inmiddels is dat gemiddeld 9 april’, zegt Sluijter. Het noordwesten blijft langer koud, door de koelte van de Noordzee. ‘Daar lag de eerste warme dag rond 9 mei. Inmiddels is dat 24 april geworden. De verschuiving is daar groter doordat klimaatverandering ook het zeewater opwarmt.’
Het groeiseizoen in Nederland duurt steeds langer
De tweede maat die Sluijter hanteert is de lengte van het groeiseizoen. Het groeiseizoen begint wanneer de gemiddelde temperatuur in een etmaal een aantal dagen achter elkaar boven de vijf graden Celsius komt. Boeren weten dat hun gras dan begint te groeien. ‘Rond 1901 duurde het groeiseizoen ongeveer 260 dagen. Inmiddels ligt het boven de 300 dagen.’
Maar gras is niet het enige dat zich roert wanneer het wat warmer begint te worden.
De tweede maat die Sluijter hanteert is de lengte van het groeiseizoen. Het groeiseizoen begint wanneer de gemiddelde temperatuur in een etmaal een aantal dagen achter elkaar boven de vijf graden Celsius komt. Boeren weten dat hun gras dan begint te groeien. ‘Rond 1901 duurde het groeiseizoen ongeveer 260 dagen. Inmiddels ligt het boven de 300 dagen.’
Maar gras is niet het enige dat zich roert wanneer het wat warmer begint te worden.
Planten komen eerder uit als de temperatuur oploopt
‘Planten meten de lengte van de dagen en de temperatuur’, vertelt Richard Immink. De hoogleraar van Wageningen University onderzoekt hoe planten hun groei en bloei reguleren. ‘Een plant heeft een 24-uursklok. Hij weet heel goed of het ochtend is of avond. Daarnaast weten planten welk seizoen het is.’
Als een plant de temperatuur op één zonnige dag als uitgangspunt zou nemen om te gaan bloeien, kon hij wel eens bedrogen uitkomen. ‘Grote kans dat het daarna nog flink gaat vriezen.’ Jonge blaadjes en bloemen leggen dan het loodje.
Planten hebben een slimme oplossing. Bij de start van het voorjaar is de zogeheten ‘temperatuursom’ voor veel planten maatgevend. Hoe ze het doen is onduidelijk, maar planten houden de temperaturen over een langere periode bij. Biologen hebben inmiddels voor verschillende planten de zogeheten ‘temperatuursom’ achterhaald. Zodra de optelsom van graden Celsius over de grenswaarde gaat, lopen de knoppen aan de takken uit en openen de bloemen zich.
‘Planten meten de lengte van de dagen en de temperatuur’, vertelt Richard Immink. De hoogleraar van Wageningen University onderzoekt hoe planten hun groei en bloei reguleren. ‘Een plant heeft een 24-uursklok. Hij weet heel goed of het ochtend is of avond. Daarnaast weten planten welk seizoen het is.’
Als een plant de temperatuur op één zonnige dag als uitgangspunt zou nemen om te gaan bloeien, kon hij wel eens bedrogen uitkomen. ‘Grote kans dat het daarna nog flink gaat vriezen.’ Jonge blaadjes en bloemen leggen dan het loodje.
Planten hebben een slimme oplossing. Bij de start van het voorjaar is de zogeheten ‘temperatuursom’ voor veel planten maatgevend. Hoe ze het doen is onduidelijk, maar planten houden de temperaturen over een langere periode bij. Biologen hebben inmiddels voor verschillende planten de zogeheten ‘temperatuursom’ achterhaald. Zodra de optelsom van graden Celsius over de grenswaarde gaat, lopen de knoppen aan de takken uit en openen de bloemen zich.
Zachte winters zijn gevaarlijk voor plantensoorten
In een zachte winter kunnen planten in de war raken. ‘In 2015 hadden we een bizar warme december’, weet bioloog Arnold van Vliet van Wageningen Universiteit nog. ‘De decembertemperatuur was 9,7 graden Celsius.’
Ter vergelijking pakt de bioloog de gegevens van de periode van 1940 tot 1968 erbij. Toen hield het KNMI bij welke planten en dieren wanneer en waar gezien werden. ‘December 2015 was warmer dan het vroeger in april was.’ Het gevolg: ‘Zo’n 735 wilde plantensoorten zijn rond de jaarwisseling in bloei gezien. Maar het is dan winter. Je zou bijna geen plant in bloei verwachten in die periode.’
Je kunt je afvragen, vervolgt de bioloog, of het nabloei is van het jaar ervoor of de eerste bloei van het nieuwe seizoen.
Gevaarlijk is het wel voor de planten. Zoals gezegd kunnen de verse bloemen kapotvriezen. En als er geen insecten zijn om de bloemen te bestuiven, is al dat gebloei verspilde moeite. De energie die de planten erin steken, kunnen ze in het voorjaar niet meer gebruiken voor groei en bloei.
In een zachte winter kunnen planten in de war raken. ‘In 2015 hadden we een bizar warme december’, weet bioloog Arnold van Vliet van Wageningen Universiteit nog. ‘De decembertemperatuur was 9,7 graden Celsius.’
Ter vergelijking pakt de bioloog de gegevens van de periode van 1940 tot 1968 erbij. Toen hield het KNMI bij welke planten en dieren wanneer en waar gezien werden. ‘December 2015 was warmer dan het vroeger in april was.’ Het gevolg: ‘Zo’n 735 wilde plantensoorten zijn rond de jaarwisseling in bloei gezien. Maar het is dan winter. Je zou bijna geen plant in bloei verwachten in die periode.’
Je kunt je afvragen, vervolgt de bioloog, of het nabloei is van het jaar ervoor of de eerste bloei van het nieuwe seizoen.
Gevaarlijk is het wel voor de planten. Zoals gezegd kunnen de verse bloemen kapotvriezen. En als er geen insecten zijn om de bloemen te bestuiven, is al dat gebloei verspilde moeite. De energie die de planten erin steken, kunnen ze in het voorjaar niet meer gebruiken voor groei en bloei.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten