Vijf momenten in de geschiedenis waarop er een avondklok werd afgekondigd
Een avondklok hebben we al een poosje niet meer gezien in Nederland. De laatste keer dat de bevolking tussen bepaalde tijdstippen het huis niet mocht verlaten, was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar echt nieuw is de uitvinding niet.
1. Avondklok voor de Aboriginals in Australië
De oorspronkelijke bevolking van Australië, de Aboriginals, heeft het niet makkelijk (gehad). De eerste keer dat zij met een avondklok te maken kregen was in 1840. De avondklok gold toen specifiek voor de wijk Northbridge in de stad Perth. Tussen 1927 en 1954 waren ook andere delen van de stad na zes uur 's avonds off limits voor Aboriginals, ook als ze er werkten. Liepen ze na die tijd nog in de stad en hadden ze geen briefje van hun werkgever? Dan werden ze gearresteerd. En dat alleen maar omdat de Australiërs van Europese afkomst ze niet wilden zien op straat.
Volgens de bibliotheek van Queensland gold in Brisbane een soortgelijke regel. Daar waren Aboriginals niet welkom na vier uur 's middags, en op zondag werden zij de hele dag geweerd. In 1975 trad de Commonwealth Racial Discrimination Act in werking, die restricties op basis van etniciteit verbood. Dat betekende definitief het einde van de avondklok.
2. In IJsland mogen jongeren 's avonds niet alleen lopen
In een poging het drinkgedrag onder jongeren in toom te houden, introduceerde de IJslandse regering een paar jaar geleden een aantal regels, waaronder een avondklok. Kinderen onder de twaalf mogen niet zonder begeleiding van ouders op straat lopen na acht uur 's avonds. Kinderen tussen de dertien en zestien mogen tot tien uur 's avonds buiten zijn. In de zomer zijn ze wat soepeler, en wordt de avondklok met twee uur opgerekt. In Engeland gelden soortgelijke regels. Daar mag de politie kinderen onder de zestien van openbare plekken weren tussen negen uur 's avonds en zes uur 's ochtends.
3. In de middeleeuwen ging de poort dicht
Maakte je in Nederland in de middeleeuwen 's avonds een wandelingetje buiten de stad? Dan moest je oppassen dat je het belletje niet miste, anders stond je voor een dichte stadspoort. De stad werd na het luiden van de avondklok vakkundig afgesloten, en taveernes mochten geen alcohol meer serveren. 's Ochtends ging de boel weer open.
4. Donkere mensen mochten in de VS de straat niet op
Net als in Australië gold ook in de Verenigde Staten dat mensen op basis van hun etniciteit de straat niet op mochten. Volgens de National Law Enforcement Museum waren er tijdens de slavernij zogeheten slave patrols (slavenpatrouilles) actief. Deze agenten zagen erop toe dat de avondklok waaraan slaven gebonden waren werden gehandhaafd. Zagen ze een slaaf buiten de plantage? Dan checkten de agenten of ze een pas bij zich hadden die hen daar toestemming voor gaf.
Zelfs na de afschaffing van de slavernij was het voor donkere Amerikanen dikwijls niet toegestaan om na zonsondergang ergens rond te lopen, of plaats te nemen in een restaurant. Deden ze het toch, dan riskeerden ze rake klappen, en soms zelfs de dood. Daarom schreef Victor Hugo Green in de jaren 30 van de vorige eeuw The Negro Motorist Green Book. In dit reisboekje stonden hotels en restaurants waar gekleurde Amerikanen wél welkom waren.
5. India kende in 1791 een avondklok van bijna honderd jaar
Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar in de Indiase stad Pune was er van 1765 tot 1852 een avondklok van kracht. Maar liefst 87 jaar lang ging er iedere avond om negen uur 's avonds een kanon af, het signaal voor de bevolking om de deuren te sluiten, en ze pas de volgende morgen weer te openen. Liepen ze toch op straat, dan werden ze gearresteerd door de zogeheten kotwals, een soort voorloper van de politie-agent. Waarom? Om de veiligheid op straat te waarborgen, zo was het idee.
In augustus 1791 leidde de avondklok tot de dood van 21 Brahmanen. Die maakten deel uit van een groep van 34, die nietsvermoedend 's avonds in Pune aankwamen. Zij liepen na het kanonschot nog op straat, waarop ze werden opgepakt en opgesloten in een kleine kamer. Die bleek net iets te klein voor 21 van hen. Zij waren in de loop van de nacht gestikt.
