Wat is de maximale temperatuur die een mens aankan?
Hoe goed een mens tegen de hitte kan, hangt af van hoe goed het lichaam zichzelf kan koelen. Een normale lichaamstemperatuur schommelt tussen 36,5 en 37,5 graden. Het is belangrijk dat die niet te erg stijgt. Vanaf veertig graden wordt het namelijk steeds gevaarlijker. Bij 43 graden ontstaat er flinke schade aan het brein. Lichaamstemperaturen boven de 44 graden overleeft bijna niemand.
Verwijde bloedvaten en vervormde eiwitten
Wat gaat er mis bij een hoge lichaamstemperatuur? Bij een te hoge lichaamstemperatuur verwijden de bloedvaten. Zo kunnen ze meer warmte afgeven. Maar hierdoor daalt ook de bloeddruk en moet het hart veel harder werken. Als dit te lang duurt, stopt je hart of val je flauw omdat je hersenen niet genoeg bloed krijgen.
Ook de eiwitten in je lichaam kunnen niet goed tegen hitte. Eiwitten zijn stoffen die belangrijk zijn voor zo’n beetje alle processen in je lichaam. Bij te hoge temperaturen veranderen ze van vorm en werken ze niet meer goed.
Zweten zorgt voor verkoeling
Koelen is dus van levensbelang. Dankzij onze weinig behaarde huid kunnen we goed warmte aan onze omgeving afgeven. Maar dat lukt niet als de omgeving warmer is dan ons lichaam. Verreweg de belangrijkste koelingstruc is zweten.
Het is geen pretje om in de bloedhitte met een druipend voorhoofd rond te sjokken, maar het houdt onze lichaamstemperatuur wel op peil. Verdampen van zweet kost namelijk energie. Een groot deel van die verdampingsenergie komt van onze lichaamswarmte, daarom koelen we af.
Stoombad versus sauna
Maar zweten werkt niet altijd even goed. Als de luchtvochtigheid hoog is, zit er al zoveel water in de lucht dat het zweet er niet meer bij past. Hierdoor verdampt er minder zweet en koelt het lichaam amper. Het voelt dan al gauw bloedjeheet. Dertig graden op een vochtige dag voelt dus warmer dan op een droge dag.
Dit merk je goed in een stoombad. De luchtvochtigheid is daar heel hoog en temperaturen boven de vijftig graden zijn ondraaglijk. In sauna’s daarentegen is de luchtvochtigheid laag. Zwetende bezoekers kunnen daar temperaturen van wel meer dan honderd graden verdragen.
Verkoelend effect van zweten meten
De maximale temperatuur die ons lichaam aankan, hangt dus af van de luchtvochtigheid. Hoe goed zweet ons lichaam kan afkoelen bij verschillende luchtvochtigheden, is na te bootsen met een thermometer in een natte doek. De op deze merkwaardige manier gemeten temperatuur wordt natteboltemperatuur genoemd.
Als de luchtvochtigheid hoog is zal de nattebolthermometer weinig verschil geven met een normale thermometer. Maar bij een lagere luchtvochtigheid kan het water uit de doek verdampen. De verdamping koelt dan de thermometer die erin zit, net zoals zweet ons lichaam koelt. De natteboltemperatuur is in dat geval dus lager dan de omgevingstemperatuur.
De maximale temperatuur
Maar wat is dan de maximale temperatuur? Onderzoek van onder andere Columbia University (VS) voorspelt dat een natteboltemperatuur van 35 graden de limiet is van ons koelingssysteem. Deze temperatuur zou aanvoelen als zeventig graden. Welke buitentemperatuur dat is, hangt dus af van de luchtvochtigheid. In perfecte condities, zoals stilzittend in de schaduw met een oneindige watervoorraad, houdt zelfs de fitste mens het hooguit een paar uur vol.
Deze bloedhitte komt gelukkig niet voor op aarde, maar klimaatverandering vergroot het risico hierop wel. Het hoeft geen 35 graden natteboltemperatuur te zijn voordat een mens het loodje legt. Als je niet stil kan zitten in de schaduw of niet voldoende water tot je beschikking hebt, zijn hittegolven van 28 graden ook genoeg om je letterlijk dood te zweten.
